Ενα ελαιόδεντρο που άνθιζε στην Πελοπόννησο το 550 μ.Χ., όταν ο Ιουστινιανός έχτιζε το τείχος του στον Ισθμό της Κορίνθου, ένα δέντρο που «είδε» τους Φράγκους να καταφθάνουν στο Αίγιο το 1204 κι «έζησε» την Επανάσταση του ’21, διηγείται πλέον την ιστορία του στους περαστικούς της Βασιλίσσης Σοφίας…

Μεταφυτεύτηκε εκεί, απέναντι από το Χίλτον, δίπλα στο άγαλμα του δρομέα, πριν από λίγες ημέρες, σε ηλικία 1.500 ετών.

Είναι μία από τις έξι υπεραιωνόβιες ελιές που στολίζουν το κέντρο της Αθήνας, καθώς μεταφέρθηκαν στην πρωτεύουσα από την Αιγιαλεία προκειμένου να διασωθούν από απαλλοτριώσεις στο πλαίσιο έργων του σιδηροδρομικού δικτύου της περιοχής.

Εξι δέντρα που έρχονται από πολύ μακριά. Κουβαλούν στις πλάτες τους αιώνες ζωής και γίνονται ένα με τη σύγχρονη πόλη.

Την ίδια στιγμή, η ζήτηση αρχαίων ελαιόδεντρων -σήμα κατατεθέν της Μεσογείου- αυξάνεται τα τελευταία χρόνια διεθνώς, ενώ σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία έχουν παρουσιαστεί αυξημένα κρούσματα κλοπής -με στόχο τη διακόσμηση πολυτελών κατοικιών- και λειτουργίας μαύρης αγοράς με τιμή εκκίνησης τις 15.000 ευρώ.

Εκτός από το Χίλτον, δύο ελιές ηλικίας 800 ετών μεταφυτεύτηκαν μπροστά από την πρυτανεία του ΕΚΠΑ στην οδό Πανεπιστημίου, μία ακόμη επί της οδού Συγγρού, ενώ το έκτο δέντρο μεταφέρθηκε στον χώρο του υπουργείου Εθνικής Αμύνης.

Επειτα από πολύμηνη συνεργασία της ΕΡΓΟΣΕ με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, η μεταφορά πραγματοποιήθηκε με την κινητοποίηση του μηχανοκίνητου τμήματος του Στρατού.
 
Πουθενά αλλού δεν βρέθηκε όχημα ικανό να αντέξει το βάρος αυτών των δέντρων, το ελαφρύτερο εκ των οποίων ζύγιζε 7,5 τόνους και το βαρύτερο 12…

«Στόχος μας είναι η μεταφύτευση δέντρων να συνεχιστεί και ήδη γίνονται συζητήσεις με δήμους του Λεκανοπεδίου που ενδιαφέρονται», εξηγεί στο «Εθνος» ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ Θάνος Βούρδας. «Εχουμε συλλέξει 200 ελαιόδεντρα από την περιοχή της Αιγιαλείας.
 
Δύο από αυτά, ηλικίας 200 ετών, θα δοθούν στον Δήμο Αιγίου, ενώ είμαστε σε συζητήσεις για κάποια νεότερα με δήμους όπως το Περιστέρι που σχεδιάζει ανάπλαση της πλατείας του.

Θα ήταν, επίσης, χαρά μας αν μπορούσαμε, για παράδειγμα, να δώσουμε στην έκταση του πρώην εργοστασίου Λιπασμάτων του Δήμου Κερατσινίου – Δραπετσώνας 40 δέντρα για να φυτευτούν στο παραλιακό μέτωπο.

Μικρότερα ελαιόδεντρα φυτεύτηκαν μαζικά στο Χαϊδάρι, στην Ηλιούπολη, στο Φάληρο και αλλού, ενώ έχουμε συλλέξει και κάποια εσπεριδοειδή. Θέλουμε να αξιοποιήσουμε ό,τι μπορούμε περισσότερο».

Οπως επισημαίνει από την πλευρά του ο κ. Νίκος Θυμάκης, γεωπόνος και πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου εξαγωγέων Φυτικού Υλικού, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να πρυτανεύσει η φιλοσοφία της αξιοποίησης τέτοιων φυτών και να σταματήσει η ξύλευσή τους όταν ένα δημόσιο έργο καταστρέφει έναν ελαιώνα.

«Τα δένδρα αυτά, κάθε ηλικίας, είναι σημαντικό να διασώζονται. Σε πλατείες, αρχαιολογικούς χώρους, σημεία αναφοράς ή ακόμη και σε κατοικίες όπου το τοπίο μάς οδηγεί…

Το παράδειγμα της μεταφοράς ελαιόδεντρων στο κέντρο της Αθήνας μάς κάνει να σκεφτούμε σε πόσα μέρη θα μπορούσαν να μπουν με γνώμη αρχιτεκτόνων τοπίου και γεωπόνων κηποτεχνών, με μέτρο, εκεί που θα είχε και σημειολογική αξία.

Σημαντικά δημοτικά ελαιο-πάρκα υπάρχουν σε Βαλένθια, Βαρκελώνη, Παλέρμο, Αντίμπ και αλλού. Πρόκειται για σοβαρές επαγγελματικές δουλειές με φιλοπεριβαλλοντικές, ιστορικές και πολιτιστικές προεκτάσεις.

Η ελιά έχει τη θέση της στην ελληνική κηποτεχνία και οφείλουμε να τη χρησιμοποιούμε με όρους ειδικά τώρα που στις μελέτες διαχείρισης πάρκων τονίζεται η ενδημικότητα και η μεσογειακότητα στη χρήση φυτικού υλικού», λέει.

Ελιά 2.500 ετών στα Χανιά

Η αρχαιότερη ελιά του κόσμου βρίσκεται στην Ελλάδα. Είναι η ελιά στο χωριό Βούβες του Δήμου Κολυμπαρίου στα Χανιά, ηλικίας τουλάχιστον 2.500 ετών, με περίμετρο κορμού 12,5 μέτρα.
 
Η αξία της είχε επισημανθεί για πρώτη φορά το 1922 από τον νομαρχιακό σύμβουλο της περιοχής Πολυχρόνη Πολυχρονίδη, ενώ το 1986 κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο της φύσης.

Το 2004 στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας ο πρώτος Μαραθωνοδρόμος είχε στεφθεί με κότινο φτιαγμένο από την ελιά αυτήν.

Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί και άλλες υπεραιωνόβιες ελιές που υποδηλώνουν την ύπαρξη αρχαίου ελαιώνα.

Ο ακριβής προσδιορισμός της ηλικίας της δεν είναι εφικτός, αφού η μέθοδος των ραδιενεργών ισότοπων εφαρμόζεται στο καρδιόξυλο, το οποίο πλέον δεν υπάρχει λόγω της προχωρημένης ηλικίας του δέντρου.

Εικάζεται, όμως, ότι μπορεί να φτάνει και τα 5.000 χρόνια…

Κλέβουν αρχαία δέντρα και τα πωλούν σε απίστευτες τιμές

Σε έξαρση βρίσκονται εδώ και μερικά χρόνια οι κλοπές ελαιόδεντρων αλλά και η πώλησή τους στη «μαύρη αγορά» σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία, αλλά και η Παλαιστίνη.

Αρχαία δέντρα από την περιοχή της Απουλίας πωλούνται, σύμφωνα, με μαρτυρίες, με τιμή εκκίνησης τις 15.000 ευρώ. Καταλήγουν συνήθως ως διακόσμηση σε πλούσιες βίλες της Βορείου Ιταλίας ή σε τουριστικά μέρη, ενώ βάσει δημοσιευμάτων στην Ανδαλουσία το 2005 πωλήθηκε ελιά έναντι σχεδόν 40.000 ευρώ.

Το 1999, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί, η τιμή ενός αιωνόβιου ελαιόδεντρου ξεκινούσε από τα 2.000 ευρώ, ενώ το 2008 η τιμή εκκίνησης είχε σχεδόν εξαπλασιαστεί.

Τη χρονική περίοδο 2001-2005 στο Καστιγιόν της Βαλένθια υπολογίζεται ότι πουλήθηκαν 200 αρχαία ελαιόδεντρα της εποχής των Βησιγότθων, ενώ στη Γαλλία χωρικός πούλησε την 1.800 ετών ελιά του έναντι 25.000 ευρώ στον Βοτανικό Κήπο Led Jardins du Monde Royan – μετέπειτα Planet Exotic.

Οι ελιές πωλούνται ως έργα τέχνης, λόγω της ιδιαίτερης ομορφιάς που αποκτούν με το πέρασμα του χρόνου.

Μάλιστα, όπως εξηγούν ειδικοί, τα αρχαία ελαιόδεντρα έχουν γίνει κάτι σαν αντίκες στους κύκλους της υψηλής κοινωνίας, καθώς το καθένα έχει μια ιστορία να διηγηθεί για πολιτισμούς και αυτοκρατορίες που άνθησαν και παρήκμασαν ενώ το δέντρο παρέμενε στη θέση του…

Για διακόσμηση

Σύμφωνα με τον κ. Θυμάκη, στη χώρα μας «δεν έχουν υπάρξει τέτοια κρούσματα αλλά και σε εισαγωγές δεν έχει παρατηρηθεί κάτι αφού τα πάντα γίνονται με τιμολόγια που αναγράφουν τις συγκεκριμένες ελιές. Ενα τέτοιο δέντρο δεν μπορεί να μετακινηθεί αλλιώς.

Στη χώρα μας, αν χρησιμοποιούνται κάπου τα υπεραιωνόβια ελαιόδεντρα, είναι για διακόσμηση, με ταυτόχρονη διάσωση, και αυτό είναι το ορθοπρακτικό πνεύμα.
 
Επίσης για αποκατάσταση ελαιοτοπίου βασισμένη σε μελέτη αρχειακού υλικού, ως τοπόσημο σε χώρους ιστορικής σημασίας ή εμβληματικά σε «ελληνικό κήπο».

ΠΗΓΗ: Εθνος
Πηγή