Επικαλούμενο έναν Ευρωπαίο αξιωματούχο που ανέφερε ότι μετά από μια επιθάνατια εμπειρία τίποτα δεν είναι ίδιο, το Politico, σκιαγραφεί τις επιπτώσεις που θα έχει το βρετανικό δημοψήσμα σε Βρετανία και ΕΕ, ανεξαρτήτου αποτελέσματος.
«Oταν ο Ντέιβιντ Κάμερον τήρησε την προεκλογική του δέσμευση και εξήγγειλε το δημοψήφισμα για την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ, το δίλημμα που έθετε στους ψηφοφόρους ήταν ξεκάθαρο: Ή μένουμε όπως είμαστε ή κάνουμε το άλμα στο κενό.
Το ”μένουμε όπως είμαστε”, όμως, κατά τη διάρκεια της πορείας προς το βρετανικό δημοψήφισμα, έπαψε να ισχύει. Είτε η Βρετανία αποφασίσει Brexit, είτε Bremain, από αύριο τίποτα δεν θα είναι ίδιο, ούτε για το ΗΒ, ούτε για την ΕΕ, ούτε για το δυτικό κόσμο.Η καμπάνια του Βrexit, με την τραγική κορύφωση της δολοφονίας της Τζο Κοξ, μια εβδομάδα πριν, ανέδειξε το διχασμό της βρετανικής κοινωνίας που κανείς δεν γνώριζε ότι ήταν τόσο βαθιά», ξεκινά την ανάλυσή του το Politico και εξηγεί:
«Στην ΕΕ και στις ΗΠΑ η πολιτική σκηνή μετατοπίστηκε μετά την εξαγγελία Κάμερον για το δημοψήφισμα. Το μεταναστευτικό κύμα και η οικονομική κρίση του Νότου ενίσχυσαν κόμματα από την άκρα Αριστερά και την άκρα Δεξιά και τα έφεραν πιο κοντά παρά ποτέ στην εξουσία, από ότι υπήρξαν καθόλη την ιστορία της Ευρώπης. Στις ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ εκμεταλλεύτηκε το ίδιο ρεύμα και ξαφνικά βρέθηκε υποψήφιος για την προεδρία.
Το βρετανικό δημοψήφισμα συνέπεσε και εμβάθυνε την κρίση της πολιτικής σκηνής της Δύσης που χτίστηκε μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και ενισχύθηκε και επεκτάθηκε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989.
Και κάπως έτσι, το σημερινό δημοψήφισμα, ανεξάρτητα από την έκβασή του, μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι απλά η σπίθα σε ένα σωρό μεγαλύτερων και χρόνιων προβλημάτων».
Η νέα Βρετανία
Το σοκαριστικότερο σενάριο για το τι μπορεί να συμβεί μετά από ένα Brexit περιλαμβάνει οξύτατη αντίδραση των αγορών, απότομη πτώση της βρετανικής λίρας και των νομισματικών αποθεμάτων, παρεμβάσεις από την κεντρική τράπεζα, πιο αργή ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια και χτίσιμο εκ του μηδενός των εμπορικών σχέσεων του ΗΒ με κάθε μια χώρα του υπόλοιπου κόσμου ξεχωριστά.
Επίσης, αναμένεται να φέρει και πολιτική αλλαγή στη Μεγάλη Βρετανία, με παραίτηση Κάμερον. Ακόμη, όμως, και αν αυτή γίνει ομαλά, μέσα στις επόμενες εβδομάδες, το πολιτικό κόστος θα είναι τεράστιο και θα διαρκέσει πολύ περισσότερο.
Το Politico μάλιστα, πάει την πολιτική αναταραχή που ενδεχομένως να προκύψει από ένα Brexit και ένα βήμα παρακάτω, λέγοντας ότι σε περίπτωση εξόδου από την ΕΕ, η Σκωτία, η Ουαλία και η Βόρεια Ιρλανδία που θέλουν να παραμείνουν στην Ευρώπη ίσως να θέσουν θέμα απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο!
Τα προβλήματα του Κάμερον, πάντως, δεν θα σταματήσουν ακόμη και αν η κάλπη βγάλει Bremain. Ανεξάρτητα με το τι θα συμβεί σήμερα, ο Κάμερον αντιμετωπίζει άμεσες προκλήσεις στην ηγεσία του κόμματός του και της χώρας του. Μέσα στους Συντηρητικούς εξακολουθεί να υπάρχει μια γερή βάση κόντρα στην ΕΕ, έξαλλη με τον πρωθυπουργό της χώρας, ο οποίος αναμενόταν με την απόφαση του δημοψηφίσματος να ενώσει τους Συντηρητικούς και να διώξει μια και καλή τους αντι-ευρωπαϊκούς δαίμονες.
Οι πιθανοί αντικαταστάτες του Κάμερον δεν είναι άλλοι από τον Μπόρις Τζόνσον, ο πρώην δήμαρχος του Λονδίνου που στήριξε το Brexit ή ΥΠΕΣ Τερέζα Μέι, , η οποία στήριξε την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ, δεν έχουν έτοιμη κυβερνητική ατζέντα. Σε κάθε περίπτωση ο διάδοχος του Κάμερον θα πρέπει να σεβαστεί τις απόψεις των Μέχρι τώρα, όλοι οι πιθανοί διάδοχοι, έπρεπε να σεβαστούν τη γραμμή των Συντηρητικών σε αυτά που αντιπροσωπεύει η ΕΕ(ανοιχτά σύνορα, ελεύθερο εμπόριο και στενή συνεργασία με τους συμμάχους).
Ακόμη και αν ο Κάμερον παραμείνει πρωθυπουργός, τα περιθώρια ελιγμών που θα έχει θα είναι μικρά λόγω της πικρίας που θα αφήσει πίσω της η καμπάνια.
Aποσύνθεση της ΕΕ
Το άλλο τεράστιο ανοιχτό ερώτημα είναι το ποιες θα είναι οι συνέπειες του δημοψηφίσματος στην ηπειρωτική Ευρώπη, ενδεχομένως και στις ΗΠΑ, και αν αυτές θα μπορέσουν να αντέξουν τις μετασεισμικές δονήσεις από το αποτέλεσμά του.
Σε λίγους μήνες Γαλλία και Ολλανδία έχουν εκλογές και τα ακροδεξιά κόμματα τα οποία έχουν ταχθεί κατά της ΕΕ διεκδικούν την εξουσία. Σημειώνεται ότι ένα μήνα πριν, η Αυστρία, παραλίγο να εκλέξει ακροδεξιό Πρόεδρο!
Το Politico, αναφέρεται ακόμη σε μια διαφορετική πτυχή των επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένα Brexit. Σημειώνοντας ότι οι ΗΠΑ δεν παίζουν, όπως άλλοτε το θεμέλιο λίθο της Δύσης, μένει να δούμε αύριο, σε περίπτωση Βrexit ποιοι θα χαρούν από την περαιτέρω αποδυνάμωση της Δύσης. «Το μόνο που χρειάζεται να δούμε είναι ποιοι στην Ευρώπη θα χειροκροτήσουν το Brexit και θα κοιτάξουν προς το Κρεμλίνο. Ο Πούτιν θα δει την αποδυνάμωση της ΕΕ και της Δυτικής Κοινωνίας σαν σύνολο, και καλά θα κάνει», τόνισε ο πρώην γγ του ΝΑΤΟ και πρώην πρωθυπουργός της Δανίας Αντερς Ράσμουσεν, χαρακτηρίζοντας τις επιπτώσεις ενός Brexit για την ασφάλεια στη Δύση ως «καταστροφικές». Αξίζει να σημειωθεί, πάντως, ότι ορισμένοι απορρίπτουν αυτό το σενάριο ως υπερβολικό.
Πάντως χαρακτηριστική για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει ένα Brexit στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα είναι και οι δηλώσεις του Μάριο Μόντι: «Οποιο και αν είναι το αποτέλεσμα, το δημοψήφισμα στη Βρετανία μπορεί να πυροδοτήσει τη διαδικασία της αποσύνθεσης της ΕΕ», είχε πει. Ανέφερε ακόμη ότι οι μετασεισμικές δονήσεις από το δημοψήφισμα της Βρετανίας θα είναι η μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή που έχει αντιμετωπίσει η ΕΕ, μεγαλύτερη και από τη μεταναστευτική κρίση ή την κρίση του ελληνικού χρέους, προσθέτοντας ότι «οι μηχανισμοί που επέτρεψαν στην ΕΕ να ενισχυθεί κατά τη διάρκεια της κρίσης έχουν αποδυναμωθεί από τους λαϊκιστές».
«Ποτέ δεν μπορείς να είσαι ίδιος μετά από μια τέτοια επιθανάτια εμπειρία», δήλωσε από την πλευρά του ένας αξιωματούχος της ΕΕ στις Βρυξέλλες, τονίζοντας ότι κατά τη διάρκεια των προηγούμενων μηνών, στην πορεία για το δημοψήφισμα, στους ανταγωνιστές εκτός ΕΕ και στους ευρωσκεπτικιστές δόθηκε το στίγμα ότι το όλο κατασκεύασμα είναι εύθραυστο. «Αυτά είναι σημάδια ότι άρχισε το ξήλωμα», συμπλήρωσε, φέρνοντας ως παράδειγμα την Κίνα για την οποία είπε ότι μπορεί να στηριχτεί σε όλα αυτά για να επανεξετάσει τις σχέσεις της με την Ευρώπη.
Επίσης τον τελευταίο καιρό η εμπιστοσύνη και η στήριξη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς έχει υποχωρήσει. Το Politico φέρνει μάλιστα τα παραδείγματα της Ισπανίας, με την άνοδο των Podemos αλλά και της Γαλλίας που μόνο ένα 38% των πολιτών φέρεται να έχει ευνοϊκή γνώμη για την ΕΕ.
«Ισως αυτό να είναι το σοκ που χρειάζονταν οι Βρυξέλλες», τονίζει από την άλλη ο Γκιλ Μερί, ιδρυτής του think tank Friends of Europe. Στο ίδιο κλίμα και ο Επίτροπος αρμόδιος για την ψηφιακή οικονομία, ο οποίος τόνισε ότι αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να φέρει τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ πιο κοντά. «Πιστεύω ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο θα αποκτήσει νέα δυναμική», είπε μιλώντας στο Politico, αν και νωρίτερα είχε προειδοποιήσει για τον κίνδυνο το Brexit να προκαλέσει ντόμινο αποχωρήσεων από την ΕΕ.
Αλλά, σημειώνει το Politico, το κλίμα που υπάρχει και οι βαθύτερες αλλαγές που απαιτούνται θα εμποδίσουν οποιαδήποτε προσπάθεια για επανεκκίνηση όχι μόνο της ΕΕ αλλά και για μια νέα πνοή σε όλο το δυτικό στρατόπεδο. Το παλιό μοντέλο ηγεσίας στην Ευρώπη (μια ισχυρή γαλλογερμανική ηγεσία που συμπληρωνόταν από μια εξωστρεφή Βρετανία που στήριζε και μια ειδική σύνδεση με την Ουάσινγκτον) έχει εδώ και χρόνια πάψει να υπάρχει. Τα χρόνια οικονομικά προβλήματα της Γαλλίας έχουν δημιουργήσει μια γερμανική αντιπάθεια που καθιστά σχεδόν αδύνατη τη συνεργασία Μέρκελ-Ολάντ (στον ένα χρόνο που του απομένει για τις εκλογές) για μια ευρωπαϊκή αναγέννηση.
Τέλος η φιλελεύθερη Ευρώπη, τέλος και η ομοσπονδιακή Ευρώπη
Ο Κάμερον από την ανάληψη των καθηκόντων του το 2010, έχει εστιάσει την προσοχή του στην εσωτερική πολιτική. Αν επιβιώσει πολιτικά, μετά το δημοψήφισμα, πάντως, θα είναι δύσκολο να ρίξει το βάρος του στην Ευρώπη. Και οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ιδιαίτερα οι Γερμανοί, λέγεται ότι είναι θυμωμένοι μαζί του, για αυτόν ακριβώς το λόγο.
Και αν οι επιθέσεις του Παρισιού και των Βρυξελλών τους τελευταίους μήνες έφεραν τους Ευρωπαίους πιο κοντά, δυστυχώς δεν επιβράδυναν την αίσθηση του σπασίματος των δεσμών. Ο Ρομπ Γουαϊράιτ της Europol, είναι χαρακτηριστικό ότι δήλωσε ότι αυτή είναι η χειρότερη στιγμή για ένα Βrexit καθώς η Βρετανία παρέχει στην ΕΕ ένα μεγάλο ποσοστό πληροφοριών σχετικά με τις τρομοκρατικές απειλές.
Επίσης, όσο και αν οι πιθανότητες είναι εναντίον, κάθε επικείμενη αναβίωση της Ευρώπης που χτίστηκε γύρω από τις φιλελεύθερες ιδέες των ανοιχτών συνόρων, το άλλο όραμα μιας βαθύτερης ομοσπονδιακής ΕΕ αντιμετωπίζει εξίσου μεγάλες πιθανότητες να αναβιώσει.
Ενα παλιό ρητό έλεγε ότι το ευρωπαϊκό σχέδιο είναι σαν ένα καρχαρία που πρέπει να κινείται διαρκώς για να επιβιώσει. Τι θα γίνει αν ο καρχαρίας πάψει να κινείται; Τι θα γίνει αν ο καρχαρίας αρχίσει να πηγαίνει προς τα πίσω, αν δηλαδή συμβεί το Brexit; Οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν.
Αν κάτι μπορεί να ειπωθεί με σιγουριά για τις ευρωπαϊκές πολιτικές του περασμένου χρόνου είναι ότι ήταν διχαστικές και βαθιά απρόβλεπτες, ειδικά σε χώρες που θεωρούνται ότι ανήκουν στον πυρήνα της ΕΕ.
