Μπορεί η κυβέρνηση των μνημονίων των δυσβάστακτων πλέον οικονομικών μέτρων και των πολιτικών επικύψεων να προσπαθεί να αποπροσανατολίσει το ενδιαφέρον των πολιτών «μακαρίων» και μη, εκμεταλλευόμενη τη θερινή ραστώνη του «καλοκαιρινού» Έλληνα, ακόμη και με ευτράπελες καταστάσεις, όπως, για παράδειγμα, που θα γίνει η επόμενη συνάντηση με την τρόικα, στην Αθήνα ή το Παρίσι, ωστόσο εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη ζούνε ώρες εναγώνιες, όπου συνθλίβεται η ψυχή του ανθρώπου ανάμεσα από τις φοβερές μυλόπετρες του χθες και του αύριο.

Ανάμεσα από τις πεποιθήσεις που είναι σήμερα ξεθρονιασμένες θρησκείες και τις υποσχέσεις των ιδεών, που δεν έχουν αντίκρυσμα την πράξη που περιγράφουν. Με το πνεύμα του ανθρώπου να αδυνατεί να διεκδικήσει την ώρα του…

Η ανθρωπότητα ζει καιρούς απιστίας.

Ο άνθρωπος, πολίτης του κόσμου, δεν πιστεύει πια τίποτα.

Παραδίνεται χωρίς να μετράει τις συνέπειες της αιχμαλωσίας του.

Προσφέρει τον εαυτό του συνήθως χωρίς αντάλλαγμα. Δέχεται τη νέα δουλεία του αδιαμαρτύρητα. Ξεκάθαρη «εικόνα» η πραγματικότητα του Έλληνα, ο οποίος απομακρύνθηκε τόσο από την ανάγκη της εκλογής ανάμεσα στη δημιουργία και την καταστροφή, που δέχεται καρτερικά σχεδόν την κάθε διακόρευση της αξιοπρέπειας του, προσωπικής και εθνικής.

Η αδράνεια της σκέψης και ο φόβος της ανυπακοής, για να μην «χαθούν» κεκτημένα και συνήθειες, δεν έκαναν μόνο τις λέξεις να μη σχηματοποιούν τις έννοιες, αλλά και την ατομική συνείδηση να εκτοπίσει εν πολλοίς τη συνείδηση του πλήθους…

Ολοκαυτώματα παντού. Ο άνθρωπος έπαυσε να είναι κληρονόμος του δικού του μέλλοντος.

Πολλοί κατάντησαν «σκιές» μέσα στην ομίχλη της αβεβαιότητας. Αίμα και θάνατος στη Λωρίδα της Γάζας, με τραγικό απολογισμό νεκρών και τραυματιών.

Και πέρα από τη γεωπολιτική ερμηνεία των γεγονότων, δεν παύει να είναι ακόμη ένας «οικονομικός πόλεμος». Και ο άλλος, εκεί στην Ανατολική Ουκρανία, που τείνει να προσλάβει διαστάσεις εμφυλίου, με τα θύματα να σωρεύονται και τη διεθνή παρουσία να αδρανεί, Και ολοκαυτώματα οικονομικά, που μετατρέπουν τις χώρες σε ερείπια που καπνίζουν για χρόνια….

Και είναι αλήθεια ότι η κρίση του πολιτισμού των χρόνων μας υπενθυμίζει τις μεγάλες κρίσεις του πνευματικού βίου, τις οποίες συναντούμε στην ιστορία.

Βρισκόμαστε ενώπιον μιας μεταβολής, μιας ανατροπής ακριβέστερα, ενώπιον ενός κλονισμού, ο οποίος χωρεί παραλλήλως προς την πνευματική και ηθική κρίση των τελευταίων αιώνων.

Ένα σχήμα πνευματικού και πολιτιστικού βίου φαίνεται να διαλύεται, μια μορφή της αωής εμφανίζει συμπτώματα παρακμής. Τα πνευματικά αποθέματα και οι ψυχικές δυνάμεις ενός πολιτιστικού οργανισμού φαίνονται πως εστείρευσαν.

Ένα μακρύ και πλούσιο παρελθόν νομίζει κανείς ότι ψυχορραγεί, χωρίς ακόμη να διαγράφονται σαφώς οι γραμμές του νέου, το οποίο αναμένεται.

Ακουσίως έρχονται στον νουν τα λόγια των πνευμάτων προς τον Φάουστ: «Αλλοί! Αλλοί! Τη σύντριψες με δυνατή γροθιά την όμορφη την πλάση. Γκρεμίζεται, σκορπά! Την έχει ένας ημίθεος σωριάσει».

Οι συνέπειες της κρίσης αυτής πρόσκεινται σαφώς στις ανώτερες εκφάνσεις του πνευματικού βίου. Στη φιλοσοφία εκηρύχθη το πρωτείο της ζωής σε βάρος της γνώσης. Και το μη δεκτικόν λόγου ανέστη εναντίον του λογικού και της νόησης..

Την οδό προετοίμασε ο Schopenhauer, ο Nietzsche έγινε ο προφήτης της νέας αυτής φιλοσοφίας και ο Bergson αποβαίνει ο κλασικός της εκπρόσωπος κατά τους χρόνους μας.

Διότι η τυφλή βούληση του πρώτου,η ξένη προς τον λόγο διαίσθηση του δεύτερου και η ζωτική ορμή του τρίτου, συνδέονται οργανικά μεταξύ τους.

Αλλά η κρίση δεν περιορίζεται μόνο στη φιλοσοφία, επεκτάθηκε και στην επιστήμη. Και μάλιστα όχι μόνο στην επιστήμη του πνεύματος, αλλά και σ” αυτή την επιστήμη της δύσης, την οποία είχαμε πιστέψει ως τελούσα υπεράνω των παροδικών ρευμάτων των εποχών. Το μεγαλοπρεπές μηχανοκρατικό οικοδόμημα των φυσικών επιστημών διασείεται και η κυριότερη προϋπόθεση της έρευνας, ο νόμος της αιτίας, τίθεται υπό αμφισβήτηση. Αλλά η επιστήμη συνέχεται προς τη γενική κατάσταση του πολιτισμού, του οποίου είναι λειτούργημα…

Κλονίζεται αυτή η ίδια κοσμοθεωρία του αστικού φιλελευθερισμού. Ανέρχονται στην επιφάνεια ορμές, οι οποίες εληθάργουν όπισθεν των ηθών και εθίμων της αστικής κοινωνίας. Και την κατάρρευση των παλαιών φραγμών διαδέχεται η δημιουργία των νέων.

Ο άνθρωπος αποβαίνει επιμέρους λειτουργία μιας περιεκτικής και ευρείας καθολικής βούλησης, κύτταρο ενός κοινωνικού οργανισμού,εκ του οποίου ζει και από τον οποίον λαμβάνει υπόσταση.

Ήταν φυσικό να παρασυρθεί και η θρησκεία ως συστατικό κι αυτή στοιχείο του πολιτισμού, από τη δίνη της μεγάλης πολιτιστικής κρίσης των χρόνων μας. Η στροφή του βλέμματος προς το περιεχόμενο του αισθητού κόσμου, προς το παροδικό και το πεπερασμένο, απέτρεψε την ψυχή από το απόλυτο και το αιώνιο.

Ο άνθρωπος αποξενώθηκε από τον εσωτερικό του κόσμο, εντός του οποίου συντελείται αποκλειστικά η επαφή με το απόλυτο. Στράφηκε προς τον εξωτερικό κόσμο και έχασε την ψυχή του.

Έτσι, απώλεσε η ζωή τον καθαγιασμό, ο οποίος υψώνει. Τα όντα και τα συμβάματα του επίγειου κόσμου στη σφαίρα του μεταφυσικού. Διότι η κρίση των χρόνων μας είναι προ πάντων κρίση μεταφυσική.

Διάσπαση και αντίθεση των φιλοσοφικών και κοινωνικών συστημάτων. Έξαρση του υποκειμενικού χαρακτήρα, της υποκειμενικής προοπτικής των κοσμοθεωριών, κλονισμός κάθε ηθικής αρχής, αφανισμός κάθε μεταφυσικής βάσης της ανθρώπινης συνείδησης.

Τον άνθρωπο κατέλαβε το συναίσθημα της απόγνωσης προ του Μηδενός. Συναισθάνεται την αδυναμία του έναντι των δυνάμεων του κόσμου, που θέλησε να καθυποτάξει. και η συνείδηση της εξαφάνισης του νοήματος της ύπαρξης διήγειρε στην ψυχή του την προαίσθηση του κινδύνου…

Ο κίνδυνος αυτός συνίσταται και στον ευρωπαϊκό Μηδενισμό, βαθιά συναίσθηση του οποίου είχε και ο Nietzsche. Ο άνθρωπος των νεοτάτων χρόνων μοιάζει με το λαό του Ισραήλ κατά την πορεία του δια της ερήμου. Οπισθέν μας κείται ό,τι κατέρρευσε, μπροστά μας η άγνωστη ακόμη χώρα.

Ζούμε στο μέσο της νυχτός μεταξύ δύο ημερών. Μέσα στην ψυχή του καθενός αγωνίζεται επί της ουσίας, και ανεξάρτητα των προσωπικών ή κοινωνικών προβλημάτων, η φωνή του παλαιού και η φωνή του νέου, όπως θέλει ο νόμος της περιπλάνησης ανά την έρημο.

Η μια απαιτεί επιστροφή στην ασφάλεια της διαμονής στην Αίγυπτο, η άλλη ωθεί με ονειρόπολη διάθεση στη Γη, όπου ρέει μέλι και γάλα. Ενα συναίσθημα ανεστιότητας και διλήμματος απόγνωσης είναι το αποτέλεσμα του κλονισμού εκείνου του πολιτισμού μας!..

Κατά τα άλλα τα μπάνια του λαού συνεχίζονται προς τέρψιν όσων απεργάζονται, με την αδρανοποίηση της σκέψης του, τον «πνιγμό» του επί στεριάς…