Την ώρα που το 2015 μας αποχαιρετά κανείς μπορεί να σκεφτεί αν η χρονιά που πέρασε ήταν καλή ή κακή για την ανθρωπότητα. Ο πόλεμος στη Συρία, το αιματοκύλισμα στο Παρίσι, η προσφυγική κρίση, οι σεισμοί του Νεπάλ και χίλια-δυο άλλα δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια.
Το 2015 ήταν μία από τις χειρότερες χρονιές θα πει κανείς και θα βρει και υποστηρικτές.
Κάποτε ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ είχε πει πως «το κριτήριο της προόδου μας δεν είναι αν αφθόνησαν αυτοί που έχουν πολλά, αλλά αν παρείχαμε αρκετά σε εκείνους που είχαν πολύ λίγα».
Με γνώμονα αυτή την άποψη το 2015 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για τον κόσμο, με τον Independent να εξηγεί το γιατί:
Φτάσαμε λίγο πιο κοντά στην οικουμενική εκπαίδευση
Το Απρίλιο η UNESCO δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με την κατάσταση της παγκόσμιας εκπαίδευσης, δείχνοντας πως τα τελευταία 15 χρόνια ο αριθμός των παιδιών σε όλο τον κόσμο που έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση μειώθηκε στο ήμισυ. Αυτό χάρη στην αυξημένη εκτίμηση των οφελών αυτής για το άτομο και την κοινωνία, τις αυξημένες παροχές των κυβερνήσεων, αλλά και την αύξηση της υποχρεωτικής ελάχιστης εκπαίδευσης. Είναι ένα εκπληκτικό επίτευγμα: περίπου 9 στα 10 παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν και να γράφουν. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει ότι είμαστε μόνο μια γενιά μακριά από έναν κόσμο όπου κάθε άνθρωπος θα είναι εγγράμματος.
Η ακραία φτώχεια έπεσε κάτω από το 10% (το χαμηλότερο ποσοστό, που έχει καταγραφεί)
Ο αριθμός των ανθρώπων που βρίσκονται σε κατάσταση ακραίας φτώχειας -ζουν δηλαδή με λιγότερο από 1,73 ευρώ την ημέρα- μειώθηκε σε 702 εκατ. το 2015 ή 9,6% του παγκόσμιου πληθυσμού, κάτω από τα 902 εκατ. ή 12,8% το 2012. Είναι ο χαμηλότερος αριθμός ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας κατά τα τελευταία 200 χρόνια. Αυτό μας δίνει νέα στοιχεία πως η προσπάθεια εξάλειψης του της φτώχειας είναι δυνατή μέχρι το 2030. Το Τζιμ Γιονγκ Κιμ, πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, δήλωσε: «Αυτό είναι το καλύτερο νέο στον κόσμο. Οι προβλέψεις μας δείχνουν πως είμαστε η πρώτη γενιά στην ιστορία της ανθρωπότητας που μπορεί να καταπολεμήσει την ακραία φτώχεια».
Περισσότεροι άνθρωποι είχαν πρόσβαση στο Διαδίκτυο
Σήμερα, παγκοσμίως 3,2 δισ. άνθρωποι συνδέονται στο Ιντερνετ, με τα 2,2 να προέρχονται από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Το 200 ο αριθμός ήταν στα 300 εκατ. και 100 εκατ., αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει πως ο αριθμός των ατόμων έχει αυξηθεί 8 φορές μέσα σε μόλις 15 χρόνια. Φυσικά, υπάρχει πολύς ακόμα δρόμος να διανύσουμε. Στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες μόνο το 9,5% του πληθυσμού έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο, σε σύγκριση με το 35,3% των αναπτυσσόμενων και το 82,2% των αναπτυγμένων. Ωστόσο, αυτοί οι αριθμοί αλλάζουν με τα ταχύτατους ρυθμούς.
Εκατομμύρια άνθρωποι απέκτησαν πρόσβαση στην οικονομία
Τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, η οργάνωση Global Findex κυκλοφόρησε το μεγαλύτερο ερευνητικό πρόγραμμα χρηματοπιστωτικής ένταξης στην ιστορία. Βασισμένο σε συνεντεύξεις με 150.000 ενήλικες σε περισσότερες από 140 χώρες, έδειξε πως μεταξύ του 2011 και του 2014 επιπλέον 700 εκατ. άνθρωποι έγιναν κάτοχοι λογαριασμού σε τράπεζες ή άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ο αριθμός των ατόμων που δεν έχουν τραπεζικούς λογαριασμούς μειώθηκε κατά 20%.
Αυτό που έχει σημασία να δούμε εδώ είναι πως η πρόσβαση σε χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες θεωρείται κινητήρια δύναμη ανάπτυξης, κυρίως στις χώρες χαμηλού εισοδήματος, όπου το 54% του πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε παραδοσιακές τράπεζες.
Οι θάνατοι από HIV μειώθηκαν για 15η συνεχή χρονιά
Στη δεκαετία του 1980 και του 1990, το AIDS βρισκόταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, με τους αναγνώστες να έχουν συνηθίσει να διαβάζουν εκθέσεις καταστροφής και να περιμένουν όλο και περισσότερους ανθρώπους να πεθαίνουν. Για τους 37 εκατ. ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, που ζουν με AIDS, η νόσος είναι θεραπεύσιμη και μπορεί να προληφθεί. Χάρη σε μια συντονισμένη προσπάθεια για τη βελτίωση στην πρόσβαση των αντιρετροϊκών φαρμάκων.
Οι UNAids λέει πως το 41% των οροθετικών μπορούν να θεραπευτούν σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από το 2010. Υπήρχαν 2 εκατ. μολύνσεις από τον HIV σε όλο τον κόσμο για το 2014-15, χαμηλότερο από το 2000. Στόχος των UNAids είναι να δώσουν ένα τέλος στην επιδημία μέχρι το 2030, γι’ αυτό βέβαια θα χρειαστούν περισσότερα χρήματα, πολιτική υποστήριξη και δουλειά.
Λιγότεροι θάνατοι από ελονοσία
Η ελονοσία είναι μία από τις μεγαλύτερες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, ευθύνεται για περισσότερους απ’ ότι τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα. Κατά την τελευταία δεκαετία, όμως η αντιμετώπιση της νόσου έχει περάσει σε άλλη διάσταση. Αυτό χάρη σε τρεις βασικούς τρόπους: εντομοκτόνες κουνουπιέρες, εσωτερικός ψεκασμός, στη θεραπεία με βάση την αρτεμισίνη. Από το 2000, για παράδειγμα, σχεδόν 1 δισ. επεξεργασμένες με εντομοκτόνο κουνουπιέρες έχουν διανεμηθεί στην υποσαχάρια Αφρική.
Τα ποσοστά θνησιμότητας έχουν μειωθεί κατά 85% στην νοτιοαντολική Ασία, το 72% στην Αμερική, το 65% στον Ειρηνικό και κατά 64% στην Μέση Ανατολή. Η Αφρική συνεχίζει να φέρει όλο το βάρος της ελονοσίας, με τα τελευταία, ωστόσο, 15 χρόνια το ποσοστό να έχει μειωθεί κατά 66% σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των θανάτων από ελονοσία μειώθηκε από 893.000 το 2000 σε 438.000 το 2015.
Η πολυομελίτιδα έχει σχεδόν εξαφανιστεί
Εικοσιπέντε χρόνια πριν, διεθνείς οργανισμοί υγειονομικής περίθαλψης ιδρύθηκαν σε μια προσπάθεια εξάλειψης της πολυομελίτιδας σε όλο τον κόσμο. Με 350.000 να πλήττονται και περισσότερα από 1000 να παραλύουν καθημερινά, η εξάλειψη της νόσου θεωρούνταν άπιαστο όνειρο. Από τότε περισσότερα από 9 δισ. δολάρια έχουν επενδυθεί, με περισσότερα από 2,5 δισ. παιδιά να έχουν εμβολιαστεί σε όλο τον κόσμο. Αποτέλεσμα; Τα κρούσματα πολυομελίτιδας να έχει μειωθεί κατά 99%. Μόνο δύο χώρες πλήττονται από επιθετικές περιπτώσεις της ασθένειας το Πακιστάν και το Αφγανιστάν.
Λιγότερη πείνα
Από τα 7,3 δισ. του πλανήτη υπολογίζεται πως τα 805 εκατ. ή 1 στους 9 υπέφεραν από χρόνια πείνα μεταξύ του 2012 και του 2014. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός έχει μειωθεί κατά περίπου 200 εκατ. σε σύγκριση με πριν από 25 χρόνια. Κάτι τέτοιο είναι αρκετά εντυπωσιακό, ιδίως αν λάβει κανείς υπόψη του πως ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε κατά 1,9 δισ. ανθρώπους. Ο ρυθμός πείνας μειώνεται. Σήμερα, 72 από τις 129 χώρες, όπως η Νιγηρία, η Αιθιοπία, το Μαλάουι, κατάφεραν να μειώσουν τα ποσοστά ακραίας πείνας.
Περισσότεροι άνθρωποι είχαν πρόσβαση σε καθαρό νερό
Είναι από τις λιγότερο συζητημένες ιστορίες επιτυχίας του 2015, αλλά τόσο σημαντική. Ο αριθμός των ανθρώπων που δεν είχε πρόσβαση σε πόσιμο νερό έπεσε κάτω από τα 700 εκατ. για πρώτη φορά στην ιστορία. Αυτό σημαίνει πως πάνω από 6,6 δισ. άνθρωποι ή το 91% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί πηγή καθαρού νερού. Το 2015 μόνο τρεις χώρες, η Αγκόλα, η Ισημερινή Γουινέα και η Νέα Γουινέα, έχουν κάλυψη καθαρού νερού λιγότερη από 50%. Στην υποσαχάρια Αφρική 427 εκατ. άνθρωποι απέκτησαν πρόσβαση σε καθαρό νερό, με μέσο όρο των 47.000 την ημέρα να έχουν πρόσβαση κάθε μέρα για τα τελευταία 25 χρόνια.
Η παιδική θνησιμότητα «βυθίστηκε» για 43η συνεχόμενη χρονιά
Το ποσοστό θνησιμότητας παιδιών κάτω των 5 ετών έχει μειωθεί σχεδόν σε κάθε χώρα. Αυτό είναι εφικτό χάρη στην πρόοδο στον αγώνα κατά των ασθενειών, όπως της ελονοσίας, της φυματίωσης, της καλύτερης θεραπείας της πνευμονία και πολλών άλλων. Αυτό σημαίνει πως το 2015 για πρώτη φορά τον παγκόσμιο ποσοστό θνησιμότητας έπεσε κάτω από τα 6 εκατ. Τα τελευταία 25 χρόνια, περίπου το 1/3 των χωρών του κόσμου, η θνησιμότητα μειώθηκε κατά 2/3, με την πρόοδο να έχει έρθει από τις περισσότερο πληγείσες χώρες.
Αυτό σημαίνει πως περίπου 19.000 λιγότερα παιδιά έχαναν τη ζωή τους κάθε μέρα το 2015 σε σύγκριση με το 1990, έτος αναφοράς μέτρησης προόδου. Ετσι, λιγότεροι γονείς ήταν αναγκασμένοι να θάψουν τα παιδιά τους, πριν καν τα χαρούν.
Η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής έφτασε σε κομβικό σημείο
Τρία μεγάλα γεγονότα σημειώθηκαν στην πολιτική αλλαγής του κλίματος.
- Το 2015 φαίνεται να είναι το θερμότερο έτος, που έχει καταγραφεί. Οι θερμοκρασίες έχουν αυξηθεί κατά 1 βαθμό Κελσίου από τη βιομηχανική επανάσταση. Η περίοδος από το 2011 έως το 2015 είναι από τις πιο θερμές.
- Χάρη στην απότομη πτώση της κινεζικής καύσης άνθρακα και συνάμα της αυξανόμενης τάσης χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το 2015 θα είναι η πρώτη χρονιά που οι εκπομπές CO2 μειώθηκαν, ενώ η συνολική οικονομία αναπτύχθηκε.
- Το σημαντικότερο, όμως, απ΄ όλα είναι πως υπογράφει η συμφωνία του Παρισιού. Στο επίκεντρο της, λεγόμενος και ως μακροπρόθεσμος στόχος είναι 200 χώρες να κρατήσουν την παγκόσμια μέση θερμοκρασία κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου. Παράλληλα, κατά το δεύτερο μισό του αιώνα θα πρέπει ο κόσμος να φτάσει σε ένα σημείο που οι καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα είναι μηδέν.
Είναι εύκολο να είναι κανείς κυνικός και να υποστηρίζει πως ο κόσμος πάει από το κακό στο χειρότερο, ωστόσο, τα εμπειρικά στοιχεία έρχονται να τον διαψεύσουν. Μπορεί ο κόσμος να μην είναι τέλειος αλλά με κάθε προσπάθεια, μικρή ή μεγάλη, μπορούν να ανοίξουν τα παράθυρα μιας πιο φωτεινής ημέρας για την ανθρωπότητα.
