από την Εμβρυολόγο- Γενετίστρια, Δρ. Ελένη Κοντογιάννη
Η πιθανότητα ενός φυσιολογικού ζευγαριού για να συλλάβει είναι 20-25% κάθε μήνα, εάν το ζευγάρι είναι νεαρής ηλικίας. Σε ένα χρόνο οι πιθανότητες σύλληψης φτάνουν το 90%. Από τα ζευγάρια που δεν έχουν συλλάβει τον πρώτο χρόνο, περίπου το 50% θα συλλάβει την επόμενη χρονιά. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα ζευγάρι που δεν έχει πετύχει εγκυμοσύνη μέσα σε ένα χρόνο θα πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικούς.
Σήμερα στην Ελλάδα ένα στα έξι ζευγάρια αντιμετωπίζει προβλήματα υπογονιμότητας. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 300.000 ζευγάρια προσπαθούν να κάνουν ένα παιδί και δεν μπορούν. Το να γνωρίζει κάποιος τι μπορεί να κάνει για να βελτιώσει τη γονιμότητά του και τι πρέπει αυστηρά να αποφεύγει είναι εξαιρετικά σημαντικό.
Διαλέξτε τους σωστούς γονείς!
Η ηλικία εμμηνόπαυσης της μητέρας είναι γνωστό από χρόνια ότι επηρεάζει την ηλικία που μία νεαρή γυναίκα προβλέπουμε ότι θα μπει σε εμμηνόπαυση. Για να μπορέσει μία γυναίκα να κάνει το πλάνο της ζωής της (στο βαθμό που μπορεί φυσικά να το ελέγξει) για το πότε θα αποκτήσει παιδιά, είναι πολύ σημαντικό να λάβει υπόψη της την ηλικία εμμηνόπαυσης της μητέρας της, γιατί έχει πολλές πιθανότητες να είναι παρόμοια. Επίσης το κάθε ζευγάρι θα βοηθηθεί πολύ λαμβάνοντας ένα μίνι “ιατρικό ιστορικό” σχετικά όχι μόνο με την ηλικία εμμηνόπαυσης της μαμάς αλλά και των γυναικών από την πλευρά του πατέρα (γιαγιά, θεία) καθώς και για πιθανές αποβολές ή για γενετικά προβλήματα (π.χ. μεσογειακή αναιμία, γέννηση παιδιού με νοητική υστέρηση) που έχουν εμφανιστεί στην οικογένεια. Οι πληροφορίες αυτές είναι πολύτιμες ώστε μαζί με τους ειδικούς να αποφασίσουν αν θα χρειαστούν επιπλέον εξετάσεις πριν ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Σκεφτείτε το πότε πρέπει να κάνετε παιδί
Σήμερα οι οικονομικές συνθήκες αποτρέπουν πολλά ζευγάρια από το να κάνουν ένα παιδί όταν το θέλουν. Επίσης η κοινωνία έχει αλλάξει. Στο παρελθόν η μέση ηλικία γάμου ήταν πολύ κοντά στην ηλικία των 20 ετών ενώ τώρα έχει ανέβει στα 32 με 35. Οι λόγοι γι’ αυτό είναι πολυποίκιλοι και σύνθετοι παρά την τάση να “ενοχοποιούνται” οι γυναίκες και σχεδόν ποτέ οι άντρες για την ηλικία που δημιουργούν την οικογένειά τους.
Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους ένα ζευγάρι καθυστερεί την πρώτη εγκυμοσύνη σήμερα στην Ελλάδα δεν είναι η απόφαση του ζευγαριού αλλά κυρίως οι οικονομικοί λόγοι, καθώς και η πολύ ελλιπής παρουσία του κράτους στη στήριξη των νέων γονιών, οικονομικά, με επαρκείς παιδικούς σταθμούς κ.λπ. Δυστυχώς όμως, η ηλικία είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη. Για τις γυναίκες είναι γνωστό ότι μετά τα 35 υπάρχει μία πτώση της γονιμότητας η οποία γίνεται πολύ πιο έντονη μετά τα 40. Στους άντρες η γονιμότητά τους δεν παρουσιάζει τις ίδιες δραματικές αλλαγές.
Παρόλα αυτά υπάρχει μία ηπιότερη αλλά σταδιακή και σταθερή μείωση της γονιμότητας. Μετά την ηλικία των 45 η δυνατότητα να αφήσουν την σύντροφό τους έγκυο μειώνεται με το χρόνο και οι άντρες πάνω από τα 35 έχουν διπλάσιες πιθανότητες να είναι υπογόνιμοι σε σύγκριση με τους άντρες μικρότερους από 25. Επίσης, σε ζευγάρια που υποβάλλονται σε θεραπεία γονιμότητας με σπερματέγχυση ο χρόνος που απαιτείται για την επίτευξη εγκυμοσύνης αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία.
Διατήρηση φυσιολογικού βάρους
Το 13% όλων των περιπτώσεων υπογονιμότητας στις γυναίκες οφείλεται είτε σε πολύ χαμηλό είτε σε πολύ υψηλό βάρος. Στην Ελλάδα η πλειονότητα των γυναικών που αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμότητας λόγω του βάρους τους είναι λόγω υπερβολικού βάρους. Αυτό το θέμα είναι σημαντικό να διερευνηθεί με το γιατρό της γυναίκας γιατί μπορεί να υποκρύπτει προβλήματα θυρεοειδούς, πιθανό σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κ.λπ. και είναι καλό να αντιμετωπιστεί πριν την επίτευξη εγκυμοσύνης. Γενικά, η διατήρηση φυσιολογικού βάρους έχει τα καλύτερα αποτελέσματα και στην περίπτωση που το ζευγάρι έχει φυσική σύλληψη και στην περίπτωση που θα χρειαστεί κάποια θεραπεία υποβοήθησης αναπαραγωγής.
Στον άντρα η παχυσαρκία επηρεάζει σαφώς την ποσότητα και την μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Οι άντρες που έχουν επιπλέον βάρος και σκέφτονται την πατρότητα θα πρέπει να έρθουν όσο πιο κοντά στο φυσιολογικό τους βάρος γίνεται.
Αποφύγετε τις τοξικές ουσίες
Εδώ και χρόνια είναι γνωστό ότι οι τοξικές ουσίες επηρεάζουν τη γονιμότητά μας. Άνθρωποι σε εργασίες όπου εισπνέουν τοξικές ουσίες, π.χ. αναθυμιάσεις βενζίνης και χρωματολογικές εργασίες, που εκτίθενται σε ακτινοβολία κ.λπ. θα πρέπει να συζητήσουν με το γιατρό τους τα μέτρα που θα πρέπει να πάρουν.
Δείτε έναν ειδικό έγκαιρα
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ένα ζευγάρι που μετά από ένα χρόνο επαφών χωρίς αντισύλληψη δεν έχει τεκνοποιήσει πρέπει να δει τους ειδικούς. Τα πράγματα αλλάζουν αν η γυναίκα είναι πάνω από τα τριανταπέντε. Τότε ακόμα και μία γυναίκα με σταθερό κύκλο, φυσιολογικό ορμονικό προφίλ και ένα “ελεύθερο” ιατρικό ιστορικό, ακόμα και αν ο άντρας της έχει φυσιολογικό σπερμοδιάγραμμα, θα πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό γιατί η πιθανότητα σύλληψης μειώνεται και είναι καλό ένα πιθανό πρόβλημα να αντιμετωπιστεί το νωρίτερο δυνατό. Και αυτό γιατί οι πιθανότητες επίτευξης μετά τα 35 χρόνια της γυναίκας εγκυμοσύνης αρχίζουν να ελαττώνονται με ταχείς ρυθμούς.
Αποφύγετε το στρες
Δεν υπάρχει σχεδόν καμία πάθηση που να μην σχετίζεται με στρες και δεν υπάρχει καμία ασθένεια (όπως είναι και η υπογονιμότητα) που να μην προξενεί παραπάνω στρες η οποία χειροτερεύει τα πράγματα, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Γυναίκες σε κατάσταση έντονου στρες παρουσιάζουν αμηνόρροια και άντρες σε κατάσταση στρες παράγουν υψηλότερο ποσοστό σπερματοζωαρίων με ανώμαλη μορφολογία. Η αποφυγή του στρες είναι δύσκολη στους σημερινούς ρυθμούς ζωής αλλά ένα ζευγάρι που σκοπεύει να τεκνοποιήσει πρέπει να το λάβει υπόψη του ώστε να κάνει ότι γίνεται δυνατό για μια “ήρεμη” περίοδο προ εγκυμοσύνης.
H Δρ. Ελένη Κοντογιάννη είναι Εμβρυολόγος-Γενετίστρια και Διευθύντρια του Ινστιτούτου Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
www.embryology.gr
