Ο Ντόναλντ Τραμπ, ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους ηγέτες της σύγχρονης εποχής, φαίνεται να ακολουθεί μια προσέγγιση που δοκιμάζει τα όρια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Σύμφωνα με τον Economist, ο Τραμπ, πρώτος πρόεδρος εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα, εκφράζει φιλοδοξίες που περιλαμβάνουν την κατάκτηση νέων «αμερικανικών επικρατειών», ακόμη και… του Άρη.
Ωστόσο, πέρα από τις ρηξικέλευθες ιδέες, οι κινήσεις του αντικατοπτρίζουν μια στροφή προς τη συσσώρευση ισχύος και την εγκατάλειψη των παραδοσιακών αρχών στις οποίες βασίστηκε η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες.
Τρεις μεγάλες δοκιμασίες
Η προσέγγιση του Τραμπ θα δοκιμαστεί σε τρεις καίριες συγκρούσεις:
- Η Μέση Ανατολή: Επιδιώκει να επαναφέρει τη σταθερότητα στην περιοχή, χρησιμοποιώντας πίεση και απειλές. Η επιτυχία των Συμφωνιών του Αβραάμ και οι προσπάθειες για συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας δείχνουν τη στρατηγική του. Όμως, η Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή γεμάτη προκλήσεις, όπου οι ιστορικές διαφορές δύσκολα παραμερίζονται.
- Η Ουκρανία: Η στάση του στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι ρευστή. Ενώ θα μπορούσε να αυξήσει την πίεση στον Πούτιν μέσω κυρώσεων, υπάρχει και το ενδεχόμενο αποχώρησης, πιέζοντας έτσι την Ουκρανία να κάνει παραχωρήσεις. Η κίνηση αυτή, ωστόσο, θα είχε συνέπειες στη φήμη και την επιρροή των ΗΠΑ.
- Η Κίνα: Η ένταση στις σχέσεις με την Κίνα για την Ταϊβάν και τη Νότια Σινική Θάλασσα συνεχώς κλιμακώνεται. Ο Τραμπ μπορεί να προτάξει τη στρατιωτική και οικονομική ισχύ της Αμερικής, αλλά η απομάκρυνση από θεσμούς όπως ο ΟΗΕ θα μπορούσε να αφήσει περιθώριο στην Κίνα να κυριαρχήσει στο διπλωματικό πεδίο.
Η στρατηγική του «τρελού»
Ο Τραμπ συχνά υιοθετεί μια απρόβλεπτη στάση που θυμίζει την εποχή του Νίξον, όπου το «τρελό παιχνίδι» παρουσιαζόταν ως πλεονέκτημα. Η στρατηγική αυτή συνδυάζει τον πραγματισμό με τον κυνισμό, παραμερίζοντας ιστορικές και ηθικές αξίες για χάρη της ισχύος.
Η προσέγγισή του περιλαμβάνει πίεση στους συμμάχους να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, ενισχύοντας το ΝΑΤΟ, ενώ ταυτόχρονα απειλεί με αποχωρήσεις και συγκρούσεις σε εμπορικό επίπεδο. Οι συμμαχίες, όμως, βασίζονται στην εμπιστοσύνη, και οι κινήσεις αυτές μπορεί να υπονομεύσουν τη συνοχή της Δυτικής συμμαχίας.
Το μέλλον της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής
Η πολιτική του Τραμπ βασίζεται στην ισχύ και στην αποδοχή ότι οι διεθνείς σχέσεις είναι, τελικά, παιχνίδι εξουσίας. Αυτό τον καθιστά ευέλικτο αλλά και επικίνδυνο. Η απομάκρυνση από αξίες που διαμόρφωσαν τη μεταπολεμική Αμερική θα μπορούσε να παραδώσει στους αντιπάλους, όπως η Ρωσία και η Κίνα, το μεγαλύτερο όπλο που δεν διαθέτουν: την πίστη στις κοινές αρχές και αξίες.
Το ερώτημα που παραμένει είναι αν η στρατηγική του «τρελού» μπορεί να φέρει πραγματική ειρήνη ή αν τελικά θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αστάθεια.
