Γράφει ο Σπύρος Ριζόπουλος
Το «γιατί» της επίσκεψης Τσίπρα στην Τουρκία, κανείς δεν το κατάλαβε. Αυτό όμως που όλοι καταλάβαμε είναι πως ο πρωθυπουργός ακολουθεί τα βήματα του Γιώργου Παπανδρέου, με δεδομένο άλλωστε πως ένας εκ των πλέον στενών συνεργατών του πρώην πρωθυπουργού, ο Νίκος Κοτζιάς, είναι ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας στην κυβέρνηση Τσίπρα.
Αν επρόκειτο απλά για μια επίσκεψη ανταλλαγής δώρων και φιλοφρονήσεων, τότε ο στόχος επετεύχθη. Ο Τσίπρας πήρε άλλη μια γραβάτα (που δεν φοράει…) και είπε στον Ερντογάν το ίδιο αστείο που είχε πει και στον Γιούνκερ, προσαρμοσμένο όμως για την περίσταση: « θα τη βάλω αν λύσουμε το Κυπριακό». Φοβάμαι πως οι γραβάτες θα μείνουν κρεμασμένες για πολύ καιρό στην ντουλάπα του Τσίπρα, καθώς τόσο το χρέος, όσο και το Κυπριακό δεν είναι ζητήματα που μπορούν να επιλυθούν με δώρα και φιλοφρονήσεις.
Ο Τσίπρας ξέρει πως έχει να διαχειριστεί ένα καυτό «εσωτερικό μέτωπο» για την εφαρμογή της συμφωνίας του Ιουλίου, όταν μάλιστα έχουν αρχίσει οι πρώτες αποδοκιμασίες και τα γιουχαΐσματα σε δημόσιες παρουσίες του, όπως συνέβη στο Πολυτεχνείο. Ψάχνει απεγνωσμένα λοιπόν να βρει μια αφορμή για να πει κι αυτός « έξω πάμε καλά». Αλλά αυτή η αφορμή δεν θα μπορούσε να είναι το ταξίδι στην Τουρκία, τουλάχιστον για πέντε βασικούς λόγους που υποτιμήθηκαν από όσους οργάνωσαν την επίσκεψη.
Πρώτα απ’ όλα ο Ερντογάν αυτή τη στιγμή είναι πανίσχυρος. Κέρδισε τις εκλογές, φιλοξένησε τη συνάντηση των G-20 στην Αττάλεια και είναι αυτός που ελέγχει τις προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη, την ώρα που η ισλαμική τρομοκρατία σκορπάει το θάνατο στο Παρίσι. Από την άποψη του timing λοιπόν, ο χρόνος της επίσκεψης ήταν απόλυτα λανθασμένος καθώς το τελευταίο που θα έκανε ο Ερντογάν θα ήταν η παραμικρή παραχώρηση προς τον επισκέπτη του. Μπορεί ο Τσίπρας να «παραμυθιάστηκε» πως πήγαινε στην Τουρκία σαν εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως στα μάτια του Ερντογάν δεν έπαψε ούτε στιγμή να είναι ο πρωθυπουργός μιας Ελλάδας με την πλάτη στον τοίχο.
Το δεύτερο σημείο που πρέπει να τονιστεί είναι πως το ατυχές timing, μου θύμισε την επίσκεψη που είχε κάνει ο Ερντογάν στην Αθήνα μετά την υπογραφή του πρώτου μνημονίου από τον Γιώργο Παπανδρέου. Είχε έρθει επικεφαλής 100 επιχειρηματιών, δεν έγινε απολύτως τίποτα και το μόνο αποτέλεσμα και τότε και τώρα είναι να κερδίζει τις εντυπώσεις η Τουρκία στον «επικοινωνιακό πόλεμο» με την Ελλάδα. Η χώρα μας σε αυτές τις συναντήσεις φαίνεται μικρή κι αδύναμη, μπροστά στον γίγαντα γείτονά της.
Ο τρίτος λόγος είναι πως το «παιχνίδι» γύρω από το προσφυγικό μοιάζει με εκείνο το παλιό παιδικό παιχνίδι, το «κορόιδο». Δύο πετούν την μπάλα ο ένας στον άλλο και κάποιος στη μέση τρέχει μήπως και την πιάσει. Η όποια συμφωνία για το προσφυγικό είναι θέμα μεταξύ της Γερμανίας και της Τουρκίας και μην αμφιβάλλετε καθόλου πως θα εξυπηρετεί πρωτίστως τα συμφέροντα αυτών των δύο, με δεδομένη τη βαρύτητα που έχει το τουρκικό στοιχείο για τη γερμανική κοινωνία. Στο μόνο λοιπόν που κατέληξαν οι συνομιλίες του Τσίπρα με τον Ερντογάν και τον Νταβούτογλου είναι η δημιουργία μιας «τρόικας» – όπως ήδη τη χαρακτήρισε το Spiegel – για το προσφυγικό, με τη συμμετοχή της Γερμανίας, της Τουρκίας και της Ελλάδας. Έτσι η συζήτηση περί των «hot spots» στην Τουρκία δεν είχε απολύτως κανένα νόημα τώρα, καθώς ο Ερντογάν – μετρ στο ανατολίτικο παζάρι – πρώτα θα πάρει και μετά θα δώσει ό, τι είναι να δώσει. Κι αυτό που θέλει να πάρει ο Ερντογάν είναι … λεφτά! Γι αυτό και ήταν τόσο ξεκάθαρος υποστηρίζοντας πως «την τρομοκρατία τη γεννά η φτώχεια».
Μιας και ο λόγος περί «ανατολίτικου παζαριού», ο τέταρτος λόγος αφορά στο γεγονός πως ο Τσίπρας πήγε στην Τουρκία για το προσφυγικό αλλά εκεί μοιραία άνοιξε όλη η βεντάλια των εκκρεμοτήτων, από το Κυπριακό μέχρι την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Ήταν ο πρωθυπουργός έτοιμος να κάνει μια τέτοια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση; Κι απορώ πραγματικά πως ο Κοτζιάς, ο οποίος σαν σύμβουλος του Παπανδρέου παρακολουθεί το «παζάρι» της Τουρκίας από τη δεκαετία του 90, άφησε τον πρωθυπουργό να κάνει τώρα μια τέτοια συζήτηση για όλα. Προσωπικά δεν «αγοράζω» το στόρι πως ο Κοτζιάς τάχα διαφωνούσε με την επίσκεψη. Σε ζητήματα τέτοιας κρισιμότητας, αν ο Υπουργός Εξωτερικών διαφωνεί δεν έχει άλλο δρόμο από την παραίτηση.
Ο πέμπτος λόγος της ατυχούς επίσκεψης είναι πως στο όλο ζήτημα του μεταναστευτικού/προσφυγικού, η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει στρατηγική. Δεν ξέρει ούτε τι να ζητήσει, ούτε πώς να το ζητήσει. Ακολούθησε μια πολιτική που το ένα κυβερνητικό στέλεχος έλεγε «αφήστε τους να λιάζονται» και το άλλο απειλούσε «θα σας στείλουμε τζιχαντιστές στο Βερολίνο»! Τραγέλαφος. Και μπορεί να κόπηκαν πλέον τέτοιου είδους αστείες δηλώσεις αλλά αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχει στρατηγική, πως υπάρχει σχέδιο, πως υπάρχουν τακτικά βήματα. Εξού και η πλήρης αποτυχία της απόπειρας να διασυνδεθεί το ζήτημα του χρέους με τη διαχείριση του προσφυγικού. Και τη μεγάλη πολιτική ευθύνη για αυτό το έλλειμμα στρατηγικής φέρει πρωτίστως το Υπουργείο Εξωτερικών και ο αρμόδιος υπουργός.
Ταξίδι λοιπόν ήταν και πέρασε; Όχι ακριβώς. Στις διεθνείς σχέσεις όλα μετράνε και η αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να θέσει και να διασφαλίσει ζωτικά εθνικά συμφέροντα δεν περνάει από κανέναν απαρατήρητη. Κι όπως συμβαίνει και στον άγριο κόσμο της ζούγκλας η διαπιστωμένη αδυναμία σε κάνει ένα ωραίο… γεύμα.
ΥΓ: Τελικά η μόνη εθνική άμυνα που άντεξε ήταν αυτή του ποδοσφαίρου, αποσπώντας τη «λευκή ισοπαλία». Σε όλα τα υπόλοιπα, φαίνεται πως χάνουμε πριν ακόμη βγούμε στο «γήπεδο».
