Ο σύγχρονος τρόπος ζωής με κύρια χαρακτηριστικά τη δυτικού τύπου δίαιτα και την καθιστική ζωή σε συνδυασμό με γενετικούς και άλλους παράγοντες έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση νοσημάτων και παθολογικών καταστάσεων στην παιδική ηλικία που μέχρι πριν λίγα χρόνια μπορούσε κανείς να συναντήσει μόνο σε ενήλικα άτομα. Ένα τέτοια παράδειγμα είναι ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 που σήμερα βλέπουμε να λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις πλέον και σε παιδιά.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρία τα παιδιά που κινδυνεύουν να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 θα πρέπει να πληρούν κάποια από τα παρακάτω κριτήρια:
1. Ηλικία άνω των 10 ετών ή έναρξη της εφηβείας
2. Δείκτη μάζας σώματος >85 εκατοστημόριο για την ηλικία και το φύλο ή βάρος για
το ύψος > 85 εκατοστημόριο ή βάρος > 120% του ιδανικού βάρους για το ύψος
3. Όταν συνυπάρχουν 2 από τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου:
– Οικογενειακό ιστορικό ΣΔ τύπου 2 (πρώτου ή δευτέρου βαθμού συγγένεια)
– Φυλή/Εθνικότητα Αφρικανο-Αμερικάνικη, Ισπανική, Ινδο-Αμερικάνικη, Ασιατική ή με προέλευση τα νησιά του Ειρηνικού
– Αντίσταση στην ινσουλίνη
– Παρουσία καταστάσεων που σχετίζονται με την αντίσταση στην ινσουλίνη όπως π.χ σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, αυξημένη αρτηριακή πίεση και δυσλιπιδιαμία
Παράγοντες κινδύνου εμφάνισης ινσουλινοαντίστασης και σακχαρώδη διαβήτη σε παιδιά
Πολλές είναι οι κλινικές μελέτες που διαπίστωσαν ότι τα παχύσαρκα παιδιά είναι εκείνα που εμφανίζουν πιο συχνά διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη αλλά και ινσουλινοαντίσταση εκφρασμένη από υπερινσουλιναιμία, μεταγευματική υπεργλυκαιμία καθώς και αυξημένα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης σε κατάστασης νηστείας (58,59,60,61,62,63).
Το σύγχρονο μοντέλο διατροφής δυτικού τύπου που χαρακτηρίζεται από την αυξημένη πρόσληψη κορεσμένου λίπους (κύριες πηγές είναι το κρέας, τα αλλαντικά, τα πλήρη γαλακτοκομικά, το βούτυρο, διάφορα είδη ζαχαροπλαστικής, πατατάκια, σοκολάτες, κρουασάν κα) και τη χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών (κύριες πηγές είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα δημητριακά ολικής αλέσεως) φαίνεται να συμβάλλει σημαντικά στον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη ακόμα και στα παιδιά.
Επιπλέον, όλες οι μελέτες συνηγορούν στο συμπέρασμα ότι η φυσική δραστηριότητα μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ινσουλινοαντίστασης και σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά (βελτίωση της οξειδωτικής ικανότητας των μυών και μεταφορά γλυκόζης από το αίμα στους ιστούς).
Πέρα από τον τρόπο ζωής, οι γενετικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου. Ειδικότερα, τα παιδιά παχύσαρκης ή διαβητικής μητέρας έχουν πέντε φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να γεννηθούν υπέρβαρα και να εμφανίσουν ινσουλινοαντίσταση αντίστοιχα καθώς ήδη από την περίοδο κύησης εκτίθενται στα υψηλά επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης της μητέρας τους.
Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι ο ρόλος της ενδομήτριας ζωής στην εμφάνιση της νόσου στα παιδιά είναι καθοριστικός. Επιπλέον, κλινικές μελέτες επισημαίνουν ότι ακόμα και τα ελλειποβαρή νεογνά, αυτά δηλαδή που γεννιούνται με χαμηλό βάρος γέννησης (<2.5 κιλά) λόγω παραγόντων που σχετίζονται κυρίως με τον τρόπο ζωής της μητέρας (υποσιτισμός, κάπνισμα, κακή διατροφή) έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στην μετέπειτα ζωή τους.
Αυτό που συμβάινει σε ένα είδος «προγραμματισμού» του νεογνού που συμβαίνει κατά την ενδομήτρια ζωή προκειμένου να επιβιώσει μέσα σε ένα ΄΄επιβαρημένο΄΄ περιβάλλον (υπεργλυκαιμία, υποσιτισμός).
Ολοκληρώνοντας, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη στα παιδιά αν και πλέον αποτελεί μια συχνά εκδηλούμενη νόσο στην ηλικία αυτή, ωστόσο μπορεί να προληφθεί μέσα από το σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων Διατροφικής Αγωγής στα σχολεία. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί με ιδιαίτερη προσοχή ότι όσο και αν η παχυσαρκία φαίνεται να είναι η κύρια αιτία εμφάνισης της νόσου στα παιδιά, ωστόσο, η ηλικία αυτή δεν επιτρέπει σε καμία περίπτωση τη χρήση αυστηρών διαιτών ή φαρμακευτικής αγωγής με σκοπό την απώλεια βάρους. Η έμφαση θα πρέπει να δίνεται πάντα στην αλλαγή του τρόπου ζωής μέσα από την εκμάθηση των αρχών της ισορροπημένης διατροφής και την ενσωμάτωση της φυσικής δραστηριότητας στην καθημερινότητα των παιδιών.
Με την συνεργασία της Γεωργίας Καπώλη, Κλινικής Διαιτολόγου- Διατροφολόγου, ΜSc Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Νεμέας, Αντιπροέδρου Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας, www.logodiatrofis.gr, www.activekids.gr, www.care24.gr
