Πολύς λόγος γίνεται στις μέρες μας για τα σύνορα της πατρίδας μας και τη φύλαξή τους. Για τους φρουρούς των συνόρων μας, τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, τους Συνοριοφύλακες, το Λιμενικό Σώμα, το συρμάτινο φράχτη στον Έβρο, την πρόσφατη εξαγγελία για ηλεκτρονικό φράχτη και πολλά άλλα. Τι ακριβώς όμως συμβαίνει και τι ισχύει;
Γενικά περί συνόρων
Σύνορα ενός κράτους, είναι τα γεωγραφικά όρια μέσα στα οποία αυτό ασκείτην πλήρη κυριαρχία του, αξιώνοντας και το απαραβίαστο αυτών.
Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη, σύνορα υπήρχαν από την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης ως ένα μεταπτωτικό – αναγκαίο φαινόμενο,για την ύπαρξη των εθνών. Τα όρισε ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος εν τη προνοίατου όρισε και τους χρόνους για την εμφάνιση και την εξαφάνισή τους. Και στην εποχή της Καινής Διαθήκης, ο Απόστολος Παύλος κάνει αναφοράστο θέμα των συνόρων. Στο λόγο του στην Πνύκα (Άρειο Πάγο), προς τουςσοφούς της εποχής εκείνης, ανάμεσα στα άλλα, είπε «…. Εποίησέ τε εξενός αίματος παν έθνος ανθρώπων κατοικείν επί παν τοπρόσωποντης γης, ορίσας προστεταγμένους καιρούς και τας οροθεσίας τηςκατοικίας αυτών» (Πράξεις Αποστόλων Ιζ, 26).
Παλαιότερα αναφερόμενοι στα σύνορα, εννοούσαμε μόνο τα χερσαία ενώσήμερα αναφερόμαστε σεχερσαία, εναέρια και θαλάσσια. Στις μέρες μας, υπάρχουν και ορισμένοι, όπως είναι οι οπαδοί τηςπαγκοσμιοποίησης, οι αναρχικοί, οι αντιεξουσιαστές, οι αντιμιλιταριστές καιάλλοι, οι οποίοι αρνούνται την αναγκαιότητα των συνόρων. Τασύνορα της Ελλάδος Στην πατρίδα μας, τα σύνορα άρχισαν να διαμορφώνονται σταδιακά με τηνΕπανάσταση του 1821 (1830-2), την Ενσωμάτωση των Επτανήσων το 1863,τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913, τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923, τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, και οριστικοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του 1947 με την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου.
Τα χερσαία σύνορα έχουν διαμορφωθεί ως εξής: Με την Αλβανία από το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (1913), μετη Γιουγκοσλαβία (1945) – ΠΓΔΜ(1992) και τη Βουλγαρία από τη Συνθήκη του Νειγύ (1919) και με την Τουρκία από τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923). Τα εναέρια σύνορα της Ελλάδος έχουν δυο διαστάσεις. Αφενός υπάρχει οΕθνικός Εναέριος Χώρος (ΕΕΧ) δηλαδή ο χώρος πάνω από το έδαφος (ηπειρωτικό και νησιωτικό χώρο) στον οποίο ασκούμε πλήρη κυριαρχία καιαφετέρου η Περιοχή (ζώνη) έλεγχου της εναέριας κυκλοφορίας, γνωστή ως FIR (FlightInformationRegion).
Ο ελληνικός Εθνικός Εναέριος Χώρος καθορίστηκε το 1931 ενώ το ελληνικόFIR καθορίστηκε σύμφωνα με τη «Διεθνή Σύμβαση (του Σικάγου) για τηΔιεθνή Πολιτική Αεροπορία του 1944», τους Κανονισμούς του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας – ICAO (InternationalCivilAviationOrganization) και επικυρώθηκε στις συνδιασκέψεις αεροναυτιλίας το 1950,1952 και 1958. Τα θαλάσσια σύνορα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκοσμίως έχουνπολυπλοκότητα καθώς από τη «Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τοΔίκαιο της Θάλασσας του 1982 – United Nations Convention on the Law of theSea – UNCLOS 1982» προβλέπονται κλιμακωτά τέσσερις ζώνες (σύνορα):
ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ ή ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ είναι η θαλάσσια περιοχή πουπεριβάλει το έδαφος ενός κράτους και των νησιών του. Το εύρος της δενμπορεί να ξεπερνά τα 12 ναυτικά μίλια.
ΣΥΝΟΡΕΥΟΥΣΑ ΖΩΝΗ είναι η θαλάσσια περιοχή πέρα από την αιγιαλίτιδαζώνη που δεν μπορεί να ξεπερνά τα 24 ναυτικά μίλια και στη ζώνη αυτή, τοκράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία αλλά τον αναγκαίο έλεγχο για τηναποτροπή συγκεκριμένων παραβάσεων που αφορούν την εθνική τουνομοθεσία σευγειονομικά, τελωνειακά, μεταναστευτικά και δημοσιονομικάθέματα.
ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, πουεκτείνεται πέραν των χορικών υδάτων μέχρι, δυνητικά, την απόσταση των 200ναυτικών μιλίων. Στην υφαλοκρηπίδα το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχίααλλά κυριαρχικάδικαιώματαγια την εξερεύνηση και εκμετάλλευση τωνφυσικών της πόρων.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ (Α.Ο.Ζ) είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, που εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μέχρι, δυνητικά,την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων, όπως η υφαλοκρηπίδα, αλλά έχειορισμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με αυτή.
Η προστασία των συνόρων
Με δεδομένη την αναγκαιότητα ύπαρξης συνόρων, αυτά προστατεύονταιαφενός και πρωτίστως από τα ίδια τα κράτη και αφετέρου από τους Διεθνείς Οργανισμούς. Το κατά πόσο προστατεύονται από τους Διεθνείς Οργανισμούςείναι μια άλλη ιστορία. Το Ελληνικό Σύνταγμα (άρθρο 27, παρ 1), αναφέρει «Καμιά μεταβολήστα όρια της Επικράτειας δεν μπορεί να γίνει χωρίς νόμο, που ψηφίζεταιμε την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών»Στην πατρίδα μας, η αποστολή του «Στρατού», όπως συνηθίζουμε να λέμετις Ένοπλες Δυνάμεις (Στρατό Ξηράς – Πολεμικό Ναυτικό – Πολεμική Αεροπορία), είναι η εξασφάλιση της άμυνας της χώρας, η υπεράσπιση τηςεθνικής ανεξαρτησίας και η εδαφική ακεραιότητά της.
Με βάση αυτά, λογικά, τα χερσαία σύνορα πρέπει να τα φυλάει ο ΣτρατόςΞηράς, τα εναέρια η Πολεμική Αεροπορία και τα θαλάσσια το Πολεμικό Ναυτικό. Και αυτό στο παρελθόν πράγματι συνέβαινε, και για πολλά χρόνια. 4 Ιούνιου 1992, άρχισε να ισχύει ο Ν.1975/1991 «Είσοδος, έξοδος,παραμονή, εργασία, απέλαση αλλοδαπών, διαδικασία αναγνώρισηςαλλοδαπών προσφύγων και άλλες διατάξεις». Από το άρθρο 5, στα πλαίσιακαταπολέμησης της λαθρομετανάστευσης, προβλέφτηκε η συγκρότησημικτών ομάδων κατά μήκος των χερσαίων και θαλασσίων συνόρων τηςχώρας για την καταπολέμησή της.
Προβλέφτηκε αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκε.Να σημειώσουμε εδώ ότι ο όρος «λαθρομετανάστευση», ήταν η πρώτηφορά πουεισήχθη επίσημα σε ελληνικό νομικό κείμενο ενώ σήμερα έχεικαταργηθεί και θεωρείται ρατσιστικός.
Το 1998 με το Ν. 2622/1998 ιδρύθηκαν Υπηρεσίες Συνοριακής Φύλαξης γιατην φύλαξη των χερσαίων συνόρων και το 1999 με το Π.Δ 242/1999ανατέθηκε η φύλαξη των θαλασσίων συνόρων και στο Λιμενικό Σώμα χωρίςκαι την αντίστοιχη ενίσχυσή του σε μέσα και προσωπικό. Θυμίζω ότι ηεπιτήρηση των νησιών του Ανατ. Αιγαίου γινόταν με περιπολίες – κωδικήονομασία ΞΙΦΙΑΣ – από αντιτορπιλικό του Πολεμικού Ναυτικού που σχεδόνκάθε βδομάδα, ναυλοχούσε στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.
Αργότερααντικαταστάθηκε από κανονιοφόρο και μετά το 2000 ο ‘’ΞΙΦΙΑΣ’’καταργήθηκε. Με αφορμή το προσφυγικό-μεταναστευτικό, από το 2004 επιχειρεί στασύνορα μας και η FRONTEX. Από τις αρχές του 2016 εμπλέκεται και το ΝΑΤΟκαθώς, οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ, επικύρωσαν (11-2-2016), σχετικόαίτημα της Γερμανίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας, για την ανάσχεση τηςπαράνομης διακίνησης ανθρώπων και παράνομης μετανάστευσης στηθαλάσσια περιοχή του Αιγαίου. Τον Οκτώβριο του 2016, έγιναν τα εγκαίνια της νέας ΕυρωπαϊκήςΣυνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (European Border and Coast Guard –EBCG), με σκοπό να ενισχυθούν τα εξωτερικά σύνορα της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης από τις ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές, προσφέρονταςπερισσότερη ασφάλεια.
Σήμερα, εκ του αποτελέσματος, προκύπτει ότι όλα αυτά τα σχήματααπέτυχαν. Το άρθρο 2 παρ 4 του Καταστατικού Χάρτη (1945) του Ο.Η.Ε, αναφέρει :«Όλα τα Μέλη στις διεθνείς τους σχέσεις θα απέχουν από την απειλή ή τηχρήση βίας, που εκδηλώνεται εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας ή τηςπολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους είτε με οποιαδήποτε άλληενέργεια ασυμβίβαστη προς τους Σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών». Στην περίφημη ‘’Τελική Πράξη του Ελσίνκι’’(1975), στο πλαίσιο τηςΔιάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ)περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων, και οι βασικές αρχές που διέπουν τις σχέσειςτων χωρών και διασφαλίζουν την εθνική κυριαρχία και το απαραβίαστο των
συνόρων.
Σημειωτέον ότι την έχουν υπογράψει και η Ελλάδα και η Τουρκία.Η ΔΑΣΕ, το 1995 εξελίχτηκε σε Οργανισμόγια την Ασφάλεια και τηΣυνεργασία στην Ευρώπη(ΟΑΣΕ) -Organization for Security and Co-operation in Europe(OSCE) με έδρα τη Βιέννη και αριθμεί 60 κράτη-μέλη. Εκ του αποτελέσματος και πάλι προκύπτει ότι οι Διεθνείς Οργανισμοί απλάκαι μόνον παρακολουθούν και καταγράφουν τα εξελισσόμενα στα ανατολικάθαλάσσια και χερσαία σύνορά μας.
Αλεξανδρούπολη Δεκέμβριος 2019
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ,
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)
