Λένε πως όταν την κοιτάς δεν μπορείς να σταματήσεις. Και πράγματι κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη γοητεία του να ατενίζεις τον πλανήτη γη από το διάστημα, την ώρα που αιωρείσαι σε ένα αχανές σύμπαν γεμάτο άστρα. Ταυτόχρονα όμως με τον μαγνητισμό που σου προκαλεί, γεννά κι ένα έντονο συναίσθημα … Όσοι τυχεροί αντίκρισαν την εν λόγω θέα, περιγράφουν την εμπειρία ως μοναδική, ως ένα θαύμα ζωής που άλλαξε δραστικά τον τρόπο σκέψεις του παρατηρητή, ως ένα overview effect…
Το ίδιο επιβεβαιώνουν και διάφορες έρευνες που έχουν γίνει τις τελευταίες, τέσσερις περίπου, δεκαετίες σε αστροναύτες, οι οποίοι της απέδωσαν τον χαρακτηρισμό life-changing experience. «Βλέποντας τη Γη σαν μία εύθραυστη, γεμάτη ζωή μπάλα που κρέμεται σε ένα απέραντο κενό, αυτομάτως σταματάς να σκέφτεσαι όπως πριν».
Όπως περιέγραψαν οι ερωτηθέντες, όντας στο διάστημα ήταν αδύνατο να σταματήσουν να ατενίζουν τον «πλανήτη-σπίτι». Μάλιστα η συγκεκριμένη εμπειρία ήταν τόσο πανομοιότυπη για όλους ώστε να την ονομάσουν «the overview effect». Ποιο είναι όμως το ακριβές συναίσθημα;
Αν σκεφτεί κανείς το μέγεθος της γης και αυτό της ατμόσφαιρα της – που σε εμάς φαίνεται σαν ένας ατελείωτος καταγάλανος ουρανός – κατανοεί πως αυτό που βλέπει κανείς από το διάστημα είναι πιο πραγματικό: μία πολύ λεπτή και εύθραυστη επικάλυψη, τόσο λεπτή που αν παρομοίαζε τη γη με την υδρόγειο σφαίρα, η ατμόσφαιρα θα ήταν πιο λεπτή από την μπογιά πάνω στο πλαστικό. Αυτό σε συνδυασμό με το μικροσκοπικό μέγεθος της γης σε σχέση με εκείνο του γαλαξία συνειρμικά συμπεραίνει πόσο εύθραυστη μπορεί να είναι.
Αυτές οι δύο σκέψεις είναι οι βασικές που αποδίδουν την έννοια του «οverview effect». Το συναίσθημα δηλαδή του δέους μπροστά στη θέα του πλανήτη μας, αλλά ταυτόχρονα και η πιο έντονη έγνοια γι’ αυτόν, η ευθύνη για την ζωή πάνω του. Μάλιστα πολλοί ήταν εκείνοι που το βρήκαν ισχυρότερο κι από την ίδια την αποστολή τους. Και φυσικά όπως συμπληρώνουν οι περισσότεροι εξ αυτών, αυτή η εμπειρία, δεν άλλαξε μονάχα την προοπτική τους, αλλά και το σύνολο της συμπεριφοράς τους, καθώς έκτοτε υπήρχε πάντα στη σκέψη τους το μέλλον του πλανήτη μας.
«Όταν φτάσαμε στο φεγγάρι, το σύνολο της προσοχής μας επικεντρωνόταν σε αυτό. Δεν σκεφτήκαμε να κοιτάξουμε πίσω στη γη. Αλλά όταν το κάναμε, αυτό φάνηκε να είναι ο σημαντικότερος λόγος του ταξιδιού» είναι μερικές από τις δηλώσεις αστροναυτών σύμφωνα με τον συνιδρυτή του ινστιτούτου Overview, David Beaver.
Μάλιστα εκτός από τους αστροναύτες που περιγράφουν πως ένιωσαν το overview effect, ακόμα και οι συγγενείς τους αναφέρουν πως πρόσεξαν μια αλλαγή στην αντίληψη και τη σκέψη τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περιγραφή του Καρλ Σέιγκαν στο βιβλίο του Contact, το οποίο έχει γυριστεί και ταινία εν έτει 1997 με τη Τζόντι Φόστερ.
«Η μεγάλη μπλε “μαρμάρινη” εικόνα της γης είχε τεράστια επίδραση στο πως αντιλαμβανόμαστε την σχέση μας με τον κόσμο γύρω. Όταν κοιτάς την γη από τον ουρανό, δεν βλέπεις σύνορα, έθνη, διαιρέσεις ή συγκρούσεις.Βλέπεις ένα εύθραυστο αλλά συνάμα ισχυρό θαύμα και ένα βασικός σκοπός ξεκαθαρίζει: να νοιαστείς γι αυτό το υπέροχο και σπάνιο».
Πολλοί άλλωστε είναι εκείνοι που ισχυρίζονται πως το overview effect είναι κάτι που μπορεί να κάνει την μεγάλη διαφορά στον κόσμο μας…Πως όμως θα μπορέσουμε να το αντιληφθούμε όλοι εμείς που δεν είμαστε αστροναύτες; Το ντοκυμαντέρ Planetary έχει αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Να διευκρινίσει τα αδιευκρίνιστα. Οι δημιουργοί προσπάθησαν να περιγράψουν και να εμπνεύσουν όλους εμάς τους μη διαστημάνθρωπους να νιώσουμε λίγο πιο υπεύθυνη για έναν πλανήτη που κυοφορεί τη ζωή και που αποτελεί μια μικρή κουκίδα στον αχανή συμπαντικό ωκεανό μας…
