Νέα δανειακή σύμβαση, συνοδευόμενη από σχετικό πρόγραμμα προσαρμογής για την Ελληνική οικονομία «βλέπει» το Γραφείο της Βουλής για την παρακολούθηση του κρατικού προϋπολογισμού στην τριμηνιαία έκθεση Απρίλιος – Ιούνιος 2014.
Οι συντάκτες της έκθεσης επισημαίνουν ότι το προηγούμενο τρίμηνο η κατάσταση της οικονομίας βελτιώθηκε ωστόσο για το επόμενο διάστημα προβαίνουν σε ανησυχητικές εκτιμήσεις και προειδοποιήσεις και υποστηρίζουν πως το μέγεθος των προβλημάτων της χώρας «απαιτεί πιο θαρραλέα και αποφασιστική πολιτική».
«Αν δεν επιτευχθούν στο μέλλον υψηλότεροι ρυθμοί μεγέθυνσης δεν θα υπάρξει γρήγορη και αισθητή βελτίωση της απασχόλησης και, αντίστροφα, αν η ανεργία παραμείνει σε υψηλά επίπεδα θα επηρεάσει αρνητικά, μαζί με άλλους παράγοντες, τη δυνητική παραγωγή στο μέλλον» αναφέρουν στα συμπεράσματά τους για να συνεχίσουν: «Προς το παρόν, οι προβλέψεις ιδίως για ικανοποιητικούς ρυθμούς μεγέθυνσης από το 2015 βαρύνονται με μεγάλες αβεβαιότητες. Με άλλα λόγια η δυναμική της ανάκαμψης είναι ακόμα ασθενής παρά την ανάσχεση της ύφεσης».
Ως πηγές της αβεβαιότητας χαρακτηρίζουν το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων, την επενδυτική άπνοια την άτολμη δημοσιονομική εξυγίανση, την έλλειψη συναίνεσης των πολιτικών κομμάτων και τις καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης.
Ειδικότερα, επισημαίνουν ότι:
– το τραπεζικό πρόβλημα « παρά τις ανακεφαλαιοποιήσεις που επιτεύχθηκαν, δεν έχει λυθεί, καθώς εκκρεμεί λύση για τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία συνεχίζουν να αυξάνονται και να περιορίζουν τις δανειοδοτικές ικανότητες των τραπεζών».
Εκτιμούν ότι σχεδόν το 40% των δανείων (επιχειρηματικά, στεγαστικά, καταναλωτικά) είναι «κόκκινα» και προσθέτουν πως «Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του Δ.Ν.Τ, το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, το οποίο ξεπερνά επίπεδα άλλων χωρών που έχουν οδηγήσει σε συστημικές κρίσεις».
– Υποστηρίζουν πως οι υστερήσεις των μεταρρυθμίσεων μπορεί να προκαλέσουν εκ νέου άνοδο των επιτοκίων δανεισμού της χώρας και συνεχίζουν με την πλέον απαισιόδοξη εκτίμηση που κάνει λόγο για νέα δανειακή σύμβαση με νέο «μνημόνιο» για την χώρα.
«Πρέπει να τονισθεί ότι ακόμα και χωρίς «μνημόνιο» η χώρα θα εξακολουθεί να βρίσκεται υπό εποπτεία –τη φορά τούτη των αγορών που θα αντικαταστήσουν την τρόικα- αν δεχθούμε ότι δεν θα προσφύγει στον ΕΜΣ» αναφέρουν για να προσθέσουν «Αλλά το πιθανότερο είναι ότι θα προσφεύγει για δάνεια σε αυτόν ή σε κάποιο ad hoc διακρατικό «όχημα».
Στην περίπτωση αυτή θα υπάρξουν νέες συμβατικές δεσμεύσεις. Η ΕΕ υπολογίζει ότι την διετία 2014-2015, οι επιπρόσθετες χρηματοδοτικές ανάγκες (additional financing requirements) της Ελλάδας θα ανέλθουν σε € 14,9 δισ. (€ 2,6 δισ. για το 2014 και € 12,3 δισ. για το 2015). Αν επιβεβαιωθεί, η Ελλάδα θα πρέπει ή να συνεχίσει να δανείζεται από τις διεθνείς αγορές (πράγμα που ήδη συναντά δυσκολίες) ή να προσφύγει στον ΕΜΣ που συνεπάγεται νέο πρόγραμμα προσαρμογής (και σχετική σύμβαση) σύμφωνα με τους κανόνες του μηχανισμού.
– οι επενδύσεις εξακολουθούν να υποχωρούν
– Τέταρτον, η δημοσιονομική εξυγίανση εξακολουθεί να είναι δρόμος μετ΄ εμποδίων
– Πέμπτον, το δημόσιο χρέος αιωρείται ως δαμόκλειος σπάθη πάνω από την ελληνική οικονομία και κάνει επιφυλακτικούς τους σοβαρούς εγχώριους και ξένους επενδυτές.
– εξαγωγική άπνοια παρά τη μείωση του εργασιακού κόστους. Προφανώς, η άπνοια οφείλεται σε σειρά ολόκληρη δομικών-θεσμικών παραγόντων όπως το υψηλό κόστος ενέργειας που επιβαρύνει το μεγαλύτερο μέρος της βαριάς βιομηχανίας, η υψηλή φορολογία και το διοικητικό κόστος.
– Μια ακόμα πηγή αβεβαιότητας είναι ότι δεν έχει επιτευχθεί κάποια ελάχιστη συναίνεση ανάμεσα στις μεγάλες πολιτικές δυνάμεις του τόπου. Αυτό έχει ως συνέπεια ότι η συνέχεια σε βασικά στοιχεία της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής δεν είναι σίγουρη.
– «Το μεγάλο πρόβλημα της χώρας δεν είναι όμως τόσο η ποιότητα των νέων κανόνων, όσο η εφαρμογή τους. Η παραίτηση του ΓΓ Δημοσίων Εσόδων έδειξε ότι κάθε προσπάθεια περιορισμού της διακριτικής ευχέρειας υπουργών να παρεμβαίνουν, αντιμετωπίζει μεγάλα εμπόδια».
– «Επίσης, μας υπενθύμισε, μαζί με άλλα φαινόμενα, ότι η χώρα πάσχει από επίμονη θεσμική αστάθεια. Σημειώνουμε ότι η σύσταση της ΓΓ και η επιλογή μόνιμου προϊσταμένου της με τις γνωστές αρμοδιότητες, ήταν δέσμευση της ελληνικής κυβέρνησης προκειμένου να περιορισθεί ο κομματικός έλεγχος των φορολογικών μηχανισμών του κράτους. Αποτέλεσε μια από τις πολλές θεσμικές καινοτομίες που επιχειρούνται στη χώρα υπό την πίεση της τρόικας. Ήταν, μάλιστα, προαπαιτούμενη δράση για να καταβληθούν δόσεις της δεύτερης δανειακής σύμβασης. Ο ΓΓ ανέλαβε μετά από πολλές καθυστερήσεις την 1.1.2013 με πενταετή θητεία.
Ο ρόλος του δεν ήταν να νομοθετεί, αλλά να εφαρμόζει την κυβερνητική πολιτική όπως αποτυπώνεται στους νόμους. Με την ίδρυση της Γραμματείας (και άλλες θεσμικές αλλαγές) πήγαινε τουλάχιστον να κλείσει η πόρτα για πολιτικές επιρροές στο στάδιο της εφαρμογής των νόμων που τροφοδοτούσαν, μαζί με τις συνεχείς αλλαγές των ίδιων των φορολογικών νόμων, μια κατάσταση συνεχούς ρευστότητας στο φορολογικό σύστημα. Ας σημειωθεί ότι η κυβέρνηση αναγνώρισε ότι ο κ. Θεοχάρης πέτυχε τους στόχους που του είχαν καθορισθεί».
Παράλληλα, χαρακτηρίζουν « απειλητική» την δυναμική του δημοσίου χρέους και εξηγούν: «Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Bruegel, οι προβλέψεις του ΔΝΤ για την εξέλιξη του λόγου χρέους προς ΑΕΠ για την Ελλάδα στηρίζονται σε παραδοχές που μπορεί να διαψευσθούν. Στην περίπτωση ακόμη και μικρών αποκλίσεων από τα πλεονάσματα ή επιτόκια δανεισμού, θα επερχόταν μια καταστροφική έκρηξη του λόγου χρέους. Προς το παρόν και παρά κάποιες επίσημες αισιόδοξες προσδοκίες, ο λόγος χρέους εξακολουθεί να αυξάνεται.
Η ΕΕ προβλέπει ότι ως το τέλος του 2014 το χρέος της γενικής κυβέρνησης από € 318,6 δισ. θα ανέλθει σε € 322,3 δισ., με συνέπεια από 175,0% να αυξηθεί σε 177,2% του ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν)».
Επιπροσθέτως, οι συντάκτες σημειώνουν ότι οι μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει έως τώρα υπολείπονται του στόχου τους, ο οποίος είναι να επηρεάσουν θετικά και αισθητά την οικονομία. Αυτό το αποδίδουν στο ότι μόνο το 30% των προαπαιτούμενων έχει ολοκληρώσει η κυβέρνηση.
Ωστόσο υποστηρίζουν πως «ακόμα και αν οι μεταρρυθμίσεις είχαν προχωρήσει κανονικά, οι θετικές επιπτώσεις στην οικονομία θα ήταν περιορισμένες κατ’ αρχάς λόγω του τεράστιου δημόσιου και ιδιωτικού χρέους που αιωρείται απειλητικά, αλλά και των άλλων παραγόντων που αναφέραμε στην αρχή. Εδώ προσθέτουμε και το γενικευμένο κλίμα δυσπιστίας, παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις εμπιστοσύνης, οικονομικών παραγόντων.
Θα χρειασθούν εξαιρετικές προσπάθειες για να αντιμετωπισθεί η κρίση εμπιστοσύνης, την οποία τροφοδοτούν πελατειακές πρακτικές, συνεχείς αλλαγές πολιτικής που προκαλούν προσχώματα και κινδύνους σε κάθε σοβαρό επιχειρηματία (όπως έδειξαν οι πολιτικοί χειρισμοί για τα φωτοβολταϊκά και το επενδυτικό σχέδιο για συνδέσεις με υδροπλάνα) και η γενικευμένη αίσθηση άνισης κατανομής βαρών».
