Οι Τσάμηδες και η Τσαμουριά
Συνηθίζεται Τσαμουριά να ονομάζεται η περιοχή της Ηπείρου, που εκτείνεται κατά μήκος της ακτής ανάμεσα στις εκβολές του ποταμού Αχέροντα και μέχρι το Βουθρωτό και ανατολικά μέχρι τους πρόποδες του όρους Ολύτσικας (Τόμαρος). Η συγκεκριμένη περιοχή ταυτίζεται με τη Θεσπρωτία και ένα μικρό της τμήμα ανήκει σήμερα στην Αλβανία με κέντρο την κωμόπολη Κονίσπολη.
Σε ότι αφορά την προέλευση του ονόματος υπάρχουν πολλές και διάφορες εκδοχές, ωστόσο, μια είναι αυτή που έχει επικρατήσει έναντι όλων των άλλων και πιθανότατα αυτή είναι και η σωστή. Στην ουσία, λοιπόν, «Τσάμης» είναι η παραφθορά του ονόματος του ποταμού Θύαμις (Καλαμάς): Θύαμις, Θυάμις, Τσ(ι)άμης. Τσάμης, δηλαδή, είναι εκείνος που κατοικεί κοντά στον Θύαμη ποταμό.
Με την ίδια λογική φαίνεται πως προέκυψε και η «Τσαμουριά»: την Θυαμυρία (Θιαμουρία), την Τσιαμουριά για να καταλήξει Τσαμουριά.
Σε αυτό το κομμάτι γης ζούσαν Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Η συνύπαρξή τους δεν ήταν αυτό που θα λέγαμε… «αρμονική». Μάλλον το αντίθετο. Οι κόντρες, πολλές φορές και αιματοβαμμένες, ανάμεσα στις δυο πλευρές ήταν συχνές. Το ελληνικό κράτος συχνά επενέβαινε με σκληρό τρόπο στις διαμάχες ανάμεσα στις δυο πλευρές, κάτι που προκαλούσε την οργή των Αλβανών οι οποίοι με γεωμετρική πρόοδο αύξησαν τον εθνικισμό και τον αλυτρωτισμό καθώς τότε αναπτύχθηκε έντονα η ιδέα της «Μεγάλης Αλβανίας»
Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923 οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες κρίθηκαν «ανταλλάξιμοι». Τα πράγματα, ωστόσο, δεν έγιναν έτσι καθώς με παρασκηνιακές παρεμβάσεις της Ιταλίας προς την κυβέρνηση του δικτάτορα Θεόδωρου Πάγκαλου εξαιρέθηκαν και παρέμειναν στη Θεσπρωτία.
Όπως αποδείχτηκε μερικά χρόνια αργότερα οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες χρησιμοποιήθηκαν από το φασιστικό καθεστώς της Ρώμης για προπαγανδιστικούς λόγους προκειμένου να δικαιολογηθεί η επίθεση κατά της χώρας μας τον Οκτώβριο του 1940.
Η συνεργασία των τσάμηδων με τους Ναζί
Την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι τσάμηδες συνεργάστηκαν ανοιχτά με τις δυνάμεις του Άξονα. Αρχικά με τους Ιταλούς και στη συνέχεια με τους Γερμανούς οι οποίοι τους είχαν υποσχεθεί ανεξαρτησία.
Οι ναζί καταδρομείς της αιματοβαμμένης μεραρχίας «Εντελβάις» έκαναν κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις με τους Τσάμηδες στη Θεσπρωτία, με στόχο την εξουδετέρωση των αντάρτικων ομάδων.
Τσάμηδες υποδέχονται τα ναζιστικά στρατεύματα
Πρωτοπαλίκαρα των Γερμανών ήταν ο Μαζάρ Ντίνο και ο αδελφός του Νουρί αλλά και άλλοι γνωστοί Αλβανοί οι οποίοι, ωστόσο, έκαναν το λάθος να δώσουν στους Ναζί έναν κατάλογο με ονόματα Ελλήνων στο χωριό Παραμυθιά. Συνολικά 58 άτομα εκτελέστηκαν από τους Ναζί.
Ο Μαζάρ Ντίνο (στο κέντρο) και ο αδελφός του Νουρί (δεξιά)
Ο πόλεμος, ωστόσο, δεν εξελίχθηκε όπως θα ήθελαν οι Τσάμηδες και έτσι από τις αρχές του 1944 άρχισαν να δυσκολεύονται βλέποντας πως οι Ναζί υποχωρούν την ίδια ώρα που οι αντάρτικες ομάδες ενισχύονται και προελαύνουν. Πολλοί ένιωσαν άβολα δεδομένου πως ήξεραν πως θα ήταν οι πρώτοι που θα πλήρωναν για όσα έγιναν την περίοδο της κατοχής.
Τον Αύγουστο του 1944, ένοπλες ομάδες του ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα κατατρόπωσαν τα τμήμα των Τσάμηδων που πλέον βλέποντας το τέλος να πλησιάζει πιο γρήγορα απ’ ότι υπολόγιζαν πήραν τις οικογένειες τους και έφυγαν από την περιοχή.
Μέχρι τα τέλη εκείνης της χρονιάς περίπου 18.000 Τσάμηδες έφυγαν από την Ήπειρο για την Αλβανία, όταν προπολεμικά υπολογίζονταν σε λιγότερο από 20.000! Στην απογραφή του 1951, μάλιστα, ήταν μόλις 127!
Με αποφάσεις δικαστηρίων τούς αφαιρέθηκε η ελληνική ιθαγένεια, ενώ η ακίνητη περιουσία τους απαλλοτριώθηκε και αποδόθηκε σε ντόπιους. Το 1945 το Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων Ιωαννίνων καταδίκασε ερήμην σε θάνατο 1.930 Τσάμηδες που βαρύνονταν με εγκλήματα πολέμου.Δείτε την επόμενη ή προηγούμενη σελίδα πατώντας τα νούμερα
