Σαν βόμβα έπεσε την Δευτέρα η απόφαση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν να σταματήσει το σχέδιο για την κατασκευή του αγωγού αερίου South Stream δίνοντας το… στίγμα του νέου ενεργειακού πολέμου που φαίνεται να λαμβάνει χώρα  και ίσως φέρει σημαντικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις.

Μια ημέρα αργότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, απάντησε στη Ρωσία με έντονο ύφος τονίζοντας, εμμέσως πλην σαφώς, ότι η κίνηση αυτή συνιστά ένδειξη ενεργειακού πολέμου και καλώντας τις χώρες της ΕΕ να αναζητήσουν διαφορετικές πηγές για την προμήθειά τους.

«Η απόφαση της Ρωσίας να σταματήσει τον South Stream και ο τρόπος με τον οποίο αυτό αποφασίσθηκε επιβεβαιώνουν πόσο σημαντική είναι για την Ευρώπη η διαφοροποίηση των πηγών των προμηθειών της», δήλωσε η αντιπρόεδρος της Επιτροπής αρμόδια για τον Προϋπολογισμό, η Βουλγάρα Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, την επομένη της ανακοίνωσης από τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν ότι το σχέδιο εγκαταλείπεται.

«Αυτή η νέα εξέλιξη θα πρέπει να συζητηθεί. Η συνεχής εξέλιξη του ενεργειακού τοπίου είναι ένας λόγος για να δημιουργήσει η ΕΕ μια Ένωση της Ενέργειας, μία από τις προτεραιότητες της οποίας θα είναι η ασφάλεια των προμηθειών», ανέφερε από την πλευρά του σε ανακοίνωσή του ο αντιπρόεδρος αρμόδιος για την Ενέργεια Μάρος Σέφκοβιτς.

Τι συνέβη με τον South Stream

Ιδιωτική πρωτοβουλία των ομίλων Gazprom της Ρωσίας και ENI της Ιταλίας και κόστους 16 δισεκ. ευρώ, ο South Stream, οι εργασίες για τον οποίο άρχισαν επισήμως το Δεκέμβριο του 2012, επρόκειτο να συνδέσει σε μήκος 3.600 χιλιομέτρων τη Ρωσία με τη Βουλγαρία περνώντας κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα, για να εξυπηρετήσει στη συνέχεια τη δυτική Ευρώπη, ιδιαίτερα την Ιταλία και την Ελλάδα, μέσω της Σερβίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβενίας. Επρόκειτο να έχει δυνατότητα 63 δισεκ. κυβικών μέτρων ετησίως, δηλαδή όσο και οι ευρωπαϊκές αγορές ρωσικού φυσικού αερίου που διέρχεται από την Ουκρανία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαιτεί από την Gazprom τον αυστηρό σεβασμό των κανόνων της ΕΕ, κυρίως να επιτραπεί η πρόσβαση τρίτων στον αγωγό, και μπλόκαρε το πρόγραμμα ελλείψει συμφωνίας από τη ρωσική πλευρά. Οι Βρυξέλλες απείλησαν με κυρώσεις τα επτά κράτη μέλη τους που ενέχονται στο πρόγραμμα, αν άρχιζαν τις εργασίες.

Οι ενδιαφερόμενες χώρες είναι η Βουλγαρία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Αυστρία, η Κροατία και η Σλοβενία, καθώς και η Σερβία, η οποία είναι υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Βλαντιμίρ Πούτιν να ανακοινώσει από την Αγκυρα ότι η Ρωσία εγκαταλείπει το σχέδιο του αγωγού και η απόφασή του αυτή είχε άμεσο οικονομικό αντίκτυπο.

Οι μετοχές ευρωπαϊκών εταιρειών ενέργειας που συμμετείχαν στο πρόγραμμα του South Stream σημείωσαν σήμερα μεγάλη πτώση. Οι μετοχές της γερμανικής χαλυβουργίας Salgitter κατέγραψαν πτώση άνω του 7% στο Χρηματιστήριο της Φραγκφούρτης. Η Salgitter είχε εξασφαλίσει ένα μεγάλο συμβόλαιο στην κατασκευή του αγωγού. Πτώση κατά περισσότερο από 8% σημείωσαν επίσης στο Χρηματιστήριο του Μιλάνου οι μετοχές της ιταλικής εταιρείας Saipem, βασικός μέτοχος της οποίας είναι η ENI.

Η Βουλγαρία, την οποία κατηγόρησε ο πρόεδρος Πούτιν για να εξηγήσει την εγκατάλειψη του προγράμματος του South Stream, απέρριψε σήμερα οποιαδήποτε ευθύνη για το θέμα και ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρόσεν Πλεβνέλιεφ επέρριψε με τη σειρά του την ευθύνη εξίσου στις Βρυξέλλες και τη Μόσχα.

«Είναι σαφές σε όλους ότι ο South Stream δεν είναι ένα ειδικά ρωσοβουλγαρικό σχέδιο, αλλά ένα σχέδιο ανάμεσα στη Ρωσία και την ΕΕ (…). Οι αποφάσεις βρίσκονται πλήρως στα χέρια της Ρωσίας και της ΕΕ», δήλωσε προς δημοσιογράφους ο 
αρχηγός του βουλγαρικού κράτους.

«Πιστεύω πως ουδείς στην ΕΕ δεν θα πει ‘όχι’ στο σχέδιο South Stream αν η Ρωσία ευθυγραμμισθεί με την ευρωπαϊκή νομοθεσία», πρόσθεσε.

«Απάντηση» για τις τιμές του πετρελαίου η κίνηση Πούτιν; 

Πάντως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που εκτιμούν πως η κίνηση της Μόσχας να εγκαταλείψει τα σχέδια για τον South Stream αποτελεί μια ακόμη απάντηση στις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση στη Μόσχα, αλλά και μια κίνηση πίεσης προς την Ευρώπη τη στιγμή που η τιμή του πετρελαίου συνεχίζει να βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση.

Αρκετοί αναλυτές θεωρούν πως πίσω από την κατρακύλα για το πετρέλαιο ίσως να κρύβεται ένα σχέδιο για να δεχθεί η Ρωσία καίριο πλήγμα, καθώς, η η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα είναι ο μεγάλος χαμένος.

Η Ρωσία υπόκειται τις συνέπειες από την πτώση των τιμών, με τον Βλαντιμίρ Πούτιν να μην μπορεί, πλέον, να βασίζεται στα έσοδα από το πετρέλαιο για να «διασώσει» μια οικονομία που πλήττεται από τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις. 
Εδω και μερικές ημέρες, άλλωστε, δημοσιεύματα σε διεθνή μέσα επικαλούνται απόψεις αναλυτών σύμφωνα με τους οποίους η χώρα φαίνεται «ιδιαίτερα ευάλωτη» στην πτώση των τιμών ενέργειας, καθώς το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν το 68% των εξαγωγών της Ρωσίας και το 50% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της. Οπως επισημαίνεται, η Ρωσία έχει ήδη χάσει σχεδόν 90 δισ. δολάρια από τα συναλλαγματικά αποθέματά της το τρέχον έτος ή το 4,5% του ΑΕΠ, καθώς προσπάθησε να αποτρέψει τη διολίσθηση του ρουβλίου, το οποίο ήδη έχει χάσει από τον Ιούνιο 31% έναντι του δολαρίου.