Με μια κίνηση-έκπληξη λίγες ώρες πριν από την έναρξη του lockdown ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Moody’s αναβάθμισε, το βράδυ της Παρασκευής, την πιστοληπτική ικανότητας της οικονομίας από τη βαθμίδα Β1 σε Ba3 με σταθερή προοπτική (outlook) ως ψήφο εμπιστοσύνης για την προώθηση βασικών μεταρρυθμίσεων.
Ο μεγαλύτερος οίκος αξιολόγησης στο σχόλιό του αιτιολογεί την αναβάθμιση τονίζοντας ότι οφείλεται στις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις που έχουν ήδη επιφέρει απτή πρόοδο σε τομείς όπως η φορολογική διοίκηση και η συμμόρφωση και η καταπολέμηση της διαφθοράς. Παράλληλα, τονίζει ότι οι προοπτικές ανάπτυξης της χώρας τα επόμενα χρόνια είναι θετικές, παρά τις αρνητικές βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημία ιδίως στον τομέα του τουρισμού. Προβλέπει, μάλιστα, ότι για φέτος η οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 9% του ΑΕΠ, αλλά αναμένεται να ανακάμψει μεσοπρόθεσμα με μέσο ρυθμό 3,5% του ΑΕΠ.
Προβλέπει, επίσης, ότι η οικονομία της Ελλάδας θα ωφεληθεί από τις συνεχείς προσπάθειες για βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, σε συνδυασμό με εισροές πολύ σημαντικών ευρωπαϊκών κεφαλαίων ανάκαμψης.
«Σβήσε-γράψε» έχει γίνει ο προϋπολογισμός του 2021
Χωρίς ακόμη να υπάρχουν σαφή δεδομένα γράφεται για τρίτη φορά στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους ο προϋπολογισμός με δεδομένο το lockdown έως το τέλος Νοεμβρίου και άγνωστο τι θα συμβεί τον κρίσιμο για τα έσοδα Δεκέμβριο.
Κορυφαίο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου αποτύπωνε με ένα χιουμοριστικό σχόλιο την κατάσταση: «Ο προϋπολογισμός του 2021 είναι… στοιχειωμένος. Μόλις τείνουμε να τον ολοκληρώσουμε, κάτι γίνεται και τον αλλάζουμε» τόνιζε περιγράφοντας την κατάσταση. Πράγματι, το προσχέδιο του προϋπολογισμού που κοινοποιήθηκε και στις Βρυξέλλες έπαψε να ισχύει το περασμένο Σάββατο με την ανακοίνωση των τοπικών lockdown και το ολικό κλείσιμο σε εστίαση, πολιτισμό και αθλητισμό. Μόλις ολοκληρώθηκε το δημοσιονομικό σενάριο περιλαμβάνοντας και τις επιπτώσεις του μερικού παγώματος της οικονομίας, ήρθε η ανακοίνωση της Πέμπτης για το ολικό lockdown το οποίο προς το παρόν ανακοινώθηκε ότι θα ισχύει έως το τέλος Νοεμβρίου.
Τώρα ο προϋπολογισμός γράφεται ξανά με βάση τα έως τώρα δεδομένα. Οτι για το 1/4 του έτους, δηλαδή ένα ολόκληρο τρίμηνο, (περιλαμβάνει πρώτο lockdown της οικονομίας από τις 20 Μαρτίου έως και τα μέσα Μαΐου και τον Νοέμβριο) η οικονομία κινήθηκε μόνο από φαρμακεία, μονάδες Υγείας και μικρά και μεγάλα καταστήματα τροφίμων. Ο τουρισμός που επηρέασε καίρια το ΑΕΠ που παράχθηκε το τρίτο τρίμηνο του χρόνου με βάση τα στοιχεία που δημοσιοποίησε την Πέμπτη η Ε.Ε. στις φθινοπωρινές εκτιμήσεις της θα έχει λιγότερο από το 30% των εσόδων ύψους 17 δισ. που είχε το 2019 ενώ και ο αριθμός των διανυκτερεύσεων αναμένεται με μείωση μέχρι και 71% μέσα στο 2020. Με βάση διαδοχικές δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών, Χρήστου Σταϊκούρα, κάθε μήνας lockdown προσθέτει 2,5%-3% του ΑΕΠ στην ύφεση.
Η αναδρομική αναθεώρηση του ΑΕΠ από το 2015 στην οποία προχώρησε υποχρεωτικά η ΕΛΣΤΑΤ (στο πλαίσιο της αναθεώρησης του έτους βάσης για τις ευρωπαϊκές στατιστικές) στα μέσα Οκτωβρίου αναθεώρησε προς τα κάτω το ΑΕΠ του 2019 κατά 4,7 δισ. ευρώ. Η μείωση αυτή επηρεάζει τα έσοδα, τις δαπάνες και κυρίως το ύψος του χρέους και για το 2020 αλλά και για το 2021 αφού χαμήλωσε σημαντικά τον παρονομαστή όλων αυτών των μεγεθών.
Αβεβαιότητα
Μεγάλη αβεβαιότητα για το οικονομικό επιτελείο αποτελεί ο Δεκέμβριος ο οποίος είναι φορτωμένος με το δώρο του ιδιωτικού τομέα το οποίο μαζί με τον μισθό του τελευταίου μήνα του χρόνου αυξάνουν τον τζίρο της αγοράς κατά από τρία έως και τέσσερα δισ. ευρώ κάθε χρόνο από χριστουγεννιάτικες αγορές και ταξίδια, αφού όλοι στις γιορτές ξοδεύουν κάτι περισσότερο. Τη φετινή χρονιά το δώρο του ιδιωτικού τομέα έχει υπονομευτεί από τις αναστολές των συμβάσεων εργασίας που βρίσκονται σε εξέλιξη ή ξεκίνησαν άμεσα με το δεύτερο lockdown και πολλές από αυτές θα ισχύσουν και μέχρι και το τέλος του χρόνου. Το υπουργείο Εργασίας θα καταβάλει το μερίδιο του Δημοσίου (ανά μήνα) στο δώρο των Χριστουγέννων όχι με βάση τον ονομαστικό μισθό (όπως έκανε για το δώρο του Πάσχα) αλλά με βάση τα 534 ευρώ. Αυτός είναι και ο λόγος που αποφασίστηκε η αποζημίωση ειδικού σκοπού για τον Νοέμβριο να είναι 800 ευρώ για να αντισταθμιστεί μέρος της απώλειας του δώρου.
Ωστόσο, θα καταβληθεί έως τις 20 Δεκεμβρίου. Αυτό σημαίνει ότι όσοι μπουν σε αναστολή σύμβασης εργασίας τον Νοέμβριο θα περάσουν 40 ημέρες με το μερίδιο του μισθού που θα πρέπει να τους καταβάλει ο εργοδότης.
Ο Δεκέμβριος είναι εξίσου σημαντικός και για τα δημόσια έσοδα αφού περιμένουμε μέσα στον μήνα να εισπραχθούν έσοδα 5,5 δισ. ευρώ στα οποία περιλαμβάνονται ΦΠΑ, φόρος εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ και τέλη κυκλοφορίας.
Προς διψήφια ύφεση
Με όλα αυτά τα δεδομένα πλέον το οικονομικό επιτελείο φτιάχνει το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού με βάση διψήφια ύφεση για την οικονομία φέτος ενώ «ψαλιδίζει» και τον ρυθμό ανάπτυξης για το 2020 κατά 1,5% για το 2021. Στα σίγουρα χαρτιά για την ανάκαμψη της οικονομίας τον επόμενο χρόνο περιλαμβάνονται και τα 5,5 δισ. ευρώ που αναμένεται να εισρεύσουν μέσα στον επόμενο χρόνο από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και η ελπίδα για την οριστικοποίηση και διανομή του εμβολίου για τον κορονοϊό μέσα στο πρώτο εξάμηνο του χρόνου ώστε οι επενδύσεις που έχουν προετοιμαστεί εδώ και καιρό να ξεκινήσουν μαζικά στο δεύτερο μισό του 2021.
Μακροοικονομικά υπάρχει η πρόβλεψη της σταδιακής άρσης των μέτρων στήριξης της οικονομίας μετά το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2021 και την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος με την αναστολή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών για τον ιδιωτικό τομέα η οποία θα τονώσει την ιδιωτική κατανάλωση και θα μειώσει σταδιακά και το ποσοστό ανεργίας από το 18% που αναμένεται να κλείσει φέτος.
