Το φύλο, η ηλικία και η κοινωνική τάξη δεν «ενδιαφέρουν» τη βία. Δεν υπάρχουν μόνο κακοποιημένες γυναίκες και κακοποιημένα παιδιά αλλά και κακοποιημένοι άντρες. Η διαφορά είναι ότι οι γυναίκες υφίστανται κυρίως σωματική και σεξουαλική κακοποίηση, οι άντρες συναισθηματική και ψυχολογική ενώ στα παιδιά η κακοποίηση είναι κάθε μορφής.
«Διεθνείς μελέτες έδειξαν ότι οι άντρες σύζυγοι έπεφταν θύματα βίας σχεδόν με την ίδια συχνότητα όσο και οι γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ανδρών θα βιώσει σε κάποια στιγμή της ζωής του συναισθηματική βία από τη σύντροφό του, αλλά σπάνια ή ποτέ δεν θα το αναφέρει στους φίλους και πολύ περισσότερο στις αρχές. Οι συνέπειές της θα είναι καθοριστικές, δεδομένου ότι θα επηρεαστεί αρνητικά η αυτοεκτίμησή του, η εργασιακή του απόδοση, η κοινωνική του ζωή και η προσωπική και πνευματική του εξέλιξη» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ψυχολόγος Γλυκερία Κουκουλιάτα αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι πριν μερικούς μήνες στο νομό Πιερίας ένας άντρας μέσης ηλικίας αυτοκτόνησε γεγονός που αποδόθηκε σε πιθανή ψυχολογική και συναισθηματική βία που δεχόταν από τη γυναίκα του.
Όπως προκύπτει από στοιχεία που παρουσιάστηκαν από την ψυχολόγο Γλυκερία Κουκουλιάτα και την παιδοψυχολόγο Ελένη Αναστασιάδου, σε εκδήλωση της Εθελοντικής Ομάδας Δράσης νομού Πιερίας με θέμα τη βία, οι νεαροί άνδρες διατρέχουν πέντε φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν ψυχολογική κακοποίηση σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους και κρίσιμες φάσεις της ζωής του ζευγαριού (πχ συνταξιοδότηση, αλλαγή επαγγέλματος, απώλεια δουλειάς, χαμηλό εισόδημα, υπερωρίες, γέννηση παιδιών) θα επιτείνουν το φαινόμενο
«Οι γυναίκες που βιώνουν οι ίδιες έντονες κοινωνικές και διαπροσωπικές συγκρούσεις, διαθέτουν μεταιχμιακή προσωπικότητα, καταναλώνουν υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ, πάσχουν από κατάθλιψη ή κυκλοθυμίες, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ασκήσουν ψυχολογική κακοποίηση στους συντρόφους τους. Η συμπεριφορά αυτή, κατά κανόνα, αντανακλά δικές τους εσωτερικές συγκρούσεις, παιδικά τραύματα ή ανασφάλειες. Φωνάζουν στους άντρες τους θεωρώντας τους υπεύθυνος για οτιδήποτε αρνητικό συμβαίνει αντί να παραδεχτούν το πρόβλημά τους, έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες και απαιτήσεις από αυτούς, τους θεωρούν ένοχους για τα δικά τους συναισθήματα και τους κατηγορούν ότι αυτοί δεν κάνουν κάτι για να τα αλλάξουν» εξήγησε η κ. Κουκουλιάτα. Η βία που υφίστανται οι άντρες αφορά συμπεριφορές που έχουν ως σκοπό να τους ταπεινώσουν, να του εξευτελίσουν, να τους ντροπιάσουν, να τους κάνουν να νιώσουν ανίκανοι, άχρηστοι ή ένοχοι, και να μειώσουν το αυτό-συναίσθημα τους.
Τέτοιες συμπεριφορές εκ μέρους των γυναικών είναι: οι φωνές, οι τσιρίδες, η διαρκής γκρίνια, οι προσβολές, οι ειρωνείες και ο σαρκασμός, η γελοιοποίηση μπροστά σε άλλους, ο οικονομικός έλεγχος, η αποκοπή του άνδρα από συγγενείς και φίλους, η άσκηση ελέγχου σε κάθε πτυχή της ζωής του άνδρα και η διαρκής αρνητική κριτική
Η κακοποίηση των γυναικών
Επτά στις 10 γυναίκες έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία κάποια στιγμή στη ζωή τους. Στην Ευρώπη, το 20-25% των γυναικών έχουν υποστεί σωματική βία τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής τους και πάνω από το 10% έχει υποστεί σεξουαλική βία. Ο συζυγικός βιασμός είχε χαρακτηριστεί ως αδίκημα που διώκεται ποινικά σε τουλάχιστον 104 κράτη 90 χώρες διέθεταν νομοθεσία σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση. Σε 102 χώρες δεν υπήρχαν συγκεκριμένες νομικές ρήτρες κατά της ενδοοικογενειακής βίας και ο συζυγικός βιασμός δεν διωκόταν ποινικά σε τουλάχιστο 53. Στις μέρες μας, τουλάχιστον 603 εκατομμύρια γυναίκες ζουν σε χώρες όπου η ενδοοικογενειακή βία δεν θεωρείται έγκλημα. Οι γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από το βιασμό και την ενδοοικογενειακή βία παρά από τον καρκίνο, τα τροχαία ατυχήματα, τον πόλεμο και την ελονοσία σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ.
Εξάλλου σύμφωνα με στοιχεία από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ στις χώρες της ΕΕ ο μέσος όρος των έγγαμων ή άγαμων γυναικών ηλικίας 15 ετών και άνω που είχαν εμπειρία σωματικής ή σεξουαλικής βίας από τον τωρινό ή τον προηγούμενο σύντροφό τους ή από άλλο πρόσωπο είναι 33%. Σύμφωνα με την ίδια πηγή στην ΕΕ ο μέσος όρος των γυναικών που έχουν υποστεί ψυχολογική βία στη διάρκεια της σχέσης τους είναι 43% ενώ των κοριτσιών που είχαν εμπειρία σεξουαλικής, ψυχολογικής ή σωματικής κακοποίησης πριν την ηλικία των 15 ετών ανέρχεται στο 35%. Στην Ελλάδα τα ποσοστά φαίνονται χαμηλότερα από το μέσο όρο της Ευρώπης (25%, 33% και 25% αντίστοιχα), ενώ υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης, όπως η Δανία (52%, 60%, 46% αντίστοιχα), η Φινλανδία (47%, 53%, 53%), η Σουηδία (46%, 51%, 44%).
Όπως εξήγησε η κ. Κουκουλιάτα μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τα ποσοστά βίας είναι υψηλότερα στις χώρες τις Βόρειας Ευρώπης διότι εκεί δεν αποτελεί ταμπού για μια γυναίκα να μιλήσει στις αρμόδιες υπηρεσίες και να καταγγείλει το γεγονός. «Στην πράξη τα ποσοστά στην Ελλάδα μπορεί να είναι υψηλότερα γιατί λόγω ταμπού οι γυναίκες δεν προβαίνουν σε καταγγελίες» πρόσθεσε.
Στην Ελλάδα η Τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900, στα 2,5 χρόνια λειτουργίας της έχει δεχθεί 12.313 κλήσεις και 98 ηλεκτρονικά μηνύματα. Από αυτές τις κλήσεις 9.742 (79%) αφορούσαν καταγγελίες περιπτώσεων έμφυλης βίας. Από αυτές το 74% αφορούσαν καταγγελίες των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών και το 26% ήταν καταγγελίες από τρίτα πρόσωπα (φίλους/-ες 25%, γονείς 18%, άλλους συγγενείς 15%, αδέλφια 12%, γείτονες 11%, άλλα άτομα 16%).
Στις μορφές βίας που υφίστανται οι γυναίκες περιλαμβάνεται η σωματική βία, η σεξουαλική βία, ο συζυγικός βιασμός, οι καταναγκαστικοί και οι αδήλωτοι γάμοι, οι πρόωροι γάμοι, η σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας ή στο σχολείο.
Τι μπορεί να κάνει κάποιος που έπεσε θύμα βίας
Κάποιος που έχει πέσει θύμα βίας μπορεί να καλέσει το 100 σε περίπτωση άμεσης ανάγκης ή να επικοινωνήσει με το τοπικό αστυνομικό τμήμα και έχει το δικαίωμα να υποβάλει μήνυση. «Η Ελληνική Αστυνομία λαμβάνει σοβαρά υπόψη κάθε περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας» τόνισε η κ Κουκουλιάτα.
Επίσης το θύμα βίας που θα πάει στο νοσοκομείο για εξετάσεις, δεν πρέπει να διστάζει να πει την αλήθεια για το τι συνέβη. Μπορεί ακόμη να απευθυνθεί στις εξειδικευμένες Κοινωνικές Υπηρεσίες όπως είναι η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων Τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900E-mail: sos15900@isotita.gr και το Συμβουλευτικό Κέντρο για τη βία Κατά των Γυναικών Νίκης 11, Αθήνα, Σύνταγμα Τηλ. 210 3317305-6Fax: 210 315787E-mail: info@isotita.gr, isotita4@otenet.gr.
Η κακοποίηση των παιδιών
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Γραμμής SOS 1056, τα οποία επικαλέστηκε η παιδοψυχολόγος Ελένη Αναστασιάδου, το πρώτο εξάμηνο του 2014 έγιναν 548 κλήσεις για κακοποίηση και το 51% των παιδιών που υπέστησαν κακοποίηση ήταν αγόρια, το 41,5% κορίτσια ενώ το 7,5% αγνώστου φίλου. Από αυτές τις περιπτώσεις σωματική κακοποίηση υπέστη το 43% (με περισσότερα τα αγόρια) σεξουαλική το 0,5% (μόνο κορίτσια), παραμέληση το 50% (περισσότερα τα αγόρια) εξώθηση σε επαιτεία το 4 %, εξώθηση σε πορνεία 1% (μόνο κορίτσια) και ψυχολογική βία 1,5%. Στο 40,5% των περιπτώσεων βίας θύτες ήταν και οι δυο γονείς, στο 36% η μητέρα, στο 15% ο πατέρας, στο 4,5% άτομο του συγγενικού περιβάλλοντος και 4% άλλο άτομο.
Στα παιδιά, όπως ανέφερε η κ. Αναστασιάδου σχεδόν πάντα διαπιστώνεται κάποιος συνδυασμός μορφών κακοποίησης δηλαδή ένα παιδί σωματικά κακοποιημένο έχει συνήθως υποστεί συναισθηματική κακοποίηση, ενώ ένα παιδιά σεξουαλικά κακοποιημένο μπορεί να είναι επίσης παραμελημένο.
Συμπτώματα της παιδικής κακοποίησης μπορεί να είναι η ξαφνική αλλαγή στη συμπεριφορά ή στην απόδοσή του στο σχολείο, οι μαθησιακές δυσκολίες ή η αδυναμία συγκέντρωσης η οποία δεν μπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένα οργανικά ή ψυχολογικά αίτια, όταν επίσης ο γονιός δείχνει μικρό ενδιαφέρον για το παιδί, αρνείται την ύπαρξη προβλημάτων ή κατηγορεί το παιδί για τα προβλήματα στο σπίτι ή το σχολείο, όταν επιτρέπει τους δασκάλους ή σε άλλους που φροντίζουν το παιδί να χρησιμοποιούν αυστηρή σωματική τιμωρία για να το πειθαρχήσουν αν το παιδί κάνει αταξίες. Όταν ο γονιός και το παιδί σπανίως αγγίζουν ο ένας τον άλλον ενδέχεται να αποτελεί ένδειξη κακοποίησης. Το ίδιο και όταν, θεωρούν τη σχέση τους αρνητική ή δηλώνουν ότι δεν συμπαθούν ο ένας τον άλλο. Βέβαια κανένα από αυτά δεν αποδεικνύει ότι σε μία οικογένεια συμβαίνει παιδική κακοποίηση
Όταν υπάρχει υποψία παιδικής κακοποίησης χρειάζεται να ενημερώνονται οι αρμόδιες αρχές (εισαγγελέας, αστυνομία) και να εισάγεται το παιδί στο νοσοκομείο κατ’ αρχήν να προστατευτεί η ζωή του και να αντιμετωπιστούν τα ιατρικά προβλήματα, να παρέχεται βοήθεια στο παιδί και στην οικογένειά του από διεπιστημονική ομάδα ειδικών (παιδίατρο, κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγο και παιδοψυχίατρο). Επίσης μπορεί να γίνεται καταγγελία στην Εθνική Γραμμή SOS 1056.
