Αρθρο του Λάμπρου Ροϊλού, Συνταξιούχου Δικηγόρου Παρ’ Αρείω Πάγω/Συγγραφέα
Ένας σημαντικός αριθμός ανεξάρτητων επιστημόνων θεωρούν ότι τα μέτρα που θα ληφθούν μετά την Διάσκεψη του ΟΗΕ στο Παρίσι τον Δεκέμβριο 2015 θα είναι καθυστερημένα κι ελλιπή όσον αφορά τον περιορισμό στην χρήση υδρογονανθράκων, με ολέθριες συνέπειες για το κλίμα και το περιβάλλον.
Το 1947 οι επιστήμονες του πανεπιστημίου του Σικάγου που εργάστηκαν στο «πρόγραμμα Μανχάταν» για την κατασκευή της ατομικής βόμβας προβληματιζόμενοι για την χρήση των πυρηνικών όπλων εφηύραν ένα νοητό ρολόι (με την ονομασία Doomsday clock) που θα προσδιόριζε τον χρόνο μέχρι την τελική καταστροφή του κόσμου, του οποίου τον δείκτη θα μετακινούσαν κάθε χρόνο πιο κοντά ή πιο μακριά προς την κατάληξη του (στην ώρα 24) ανάλογα με τα δεδομένα της κάθε εποχής.
Από το 2007 οι ίδιοι αυτοί επιστήμονες συμπεριέλαβαν στο «ρολόι της συντέλειας» και την απειλή από την κλιματική αλλαγή (μετακινώντας το στα πέντε λεπτά πριν από τα μεσάνυχτα) και αναφερόμενοι στην υπερθέρμανση του πλανήτη προειδοποιούσαν: «… ότι μέσω πλημμυρών και της ερήμωσης εκτάσεων ως συνεπειών του φαινομένου του θερμοκηπίου, απειλούνται η οικολογία και τα αγροτικά αποθέματα του πλανήτη, ώστε να υπάρχει ο κίνδυνος μαζικής μετανάστευσης πληθυσμών, με συνέπεια ακόμα και πολέμους για καλλιεργήσιμη γη, νερό και λοιπά προϊόντα της φύσης …». Τον Ιανουάριο 2015 εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και του εκσυγχρονισμού του πυρηνικού οπλοστασίου μετακίνησαν τους δείκτες στις 23:57.
Γιατί όμως οι άνθρωποι παρά τις προειδοποιήσεις, τα σημάδια της φύσης, τα επιστημονικά δεδομένα, συνεχίζουν την ξέφρενη πορεία προς την καταστροφή;
Ο καθηγητής Βιογεωγραφίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια των ΗΠΑ Τζάρετ Ντάϊαμοντ, διερευνώντας το αίνιγμα και τους λόγους κατάρρευσης και της εξαφάνισης της κοινωνίας του νησιού του Πάσχα (ενός μικρού νησιού στον Ειρηνικό ωκεανό), που είχαν αναπτύξει τέτοιο πολιτισμό τον 15ο με 16ο αιώνα μ.Χ., ώστε (παρά το λιλιπούτειο μπόϊ τους) κατάφεραν να φτιάξουν τα γνωστά θεόρατα αγάλματα (μακρόστενα πρόσωπα ανθρώπων που μοιάζουν εξωγήινα), για τα οποία είναι τόσο γνωστό το νησί αυτό, βγάζει τα εξής συμπεράσματα, που δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να απεικονίζουν την σημερινή πραγματικότητα της παγκόσμιας ανθρώπινης συμπεριφοράς σε μικρογραφία:
Λέει λοιπόν ο Ντάϊαμοντ: «Οι κάτοικοι του νησιού επέλεξαν να διαχειριστούν το φυσικό περιβάλλον με έναν όπως αποδείχθηκε καταστροφικό τρόπο: υπερεκμεταλλεύθηκαν την ξυλεία των δέντρων και τη γονιμότητα του εδάφους, αυξήθηκε υπερβολικά ο πληθυσμός και χώρισαν την γη τους σε περιοχές που εξουσίαζαν ομάδες πληθυσμού με ανταγωνιστικές, έως και πολεμικές μεταξύ τους σχέσεις. Η αλόγιστη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος υπέσκαψε την ικανότητα της μακροπρόθεσμης επιβίωσης». «Όταν η κοινωνία χάσει την αίσθηση της σπουδαιότητας των συλλογικών αγαθών, ως προϋπόθεση για την βιώσιμη ικανοποίηση των ατομικών αναγκών, τότε οι κοινωνίες καταρρέουν».
Η ίδια αρχή βεβαίως διέπει και τη διεθνή κοινωνία στο επίπεδο συμπεριφοράς κρατών και των πληθυσμών τους, στις μεταξύ τους σχέσεις και σε συνάρτηση με το περιβάλλον. Η απώλεια της πιο πάνω αίσθησης οδηγεί αφενός σε καταστροφή του περιβάλλοντος και των φυσικών αποθεμάτων της γης, αφετέρου σε καταστροφές όπως το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα μετά από τσουνάμι αλλά και σε πολέμους (όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες πιο πάνω) που τον 20ο αιώνα και σήμερα είναι ικανοί να καταστρέψουν τον πλανήτη και την ανθρωπότητα, ενώ αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί στο παρελθόν με τα μέσα και όπλα που υπήρχαν τότε….
Ειδικότερα, γιατί στο καθημερινό δίλημμα να προστατεύσουμε το συλλογικό μέλλον μας; ή την σημερινή ανάγκη; Προτιμούμε το τελευταίο παραγνωρίζοντας το πρώτο; Μα γιατί είναι πιο εύκολο, πιο βολικό, πιο φθηνό, πιο γρήγορο και με πιο άμεσο χειροπιαστό αποτέλεσμα.
Σε ένα πλανήτη όπου το άμεσο χρηματικό κέρδος του κάθε ενός ατόμου, ή του κάθε κράτους έχει αναχθεί σαν το υπέρτατο αγαθό, σαν τον θεό στον οποίο πρώτα απ’ όλα στην ουσία πιστεύουν οι άνθρωποι. (Ο λεγόμενος «Μαμωνάς» θα μπορούσε να είναι παράφραση του Αγγλοσαξονικού «my money»).
Σε ένα κόσμο, όπου κάθε μέρα υπάρχει η αίσθηση ότι τα πράγματα γίνονται -αλλά και πρέπει να γίνουν- πιο γρήγορα από την προηγούμενη. Σε ένα κόσμο όπου ο αυξανόμενος πληθυσμός και η καλπάζουσα πρόοδος της τεχνολογίας συνεχώς καθιστούν τα πράγματα πιο πολύπλοκα (αντί, όπως θα περίμενε κανείς, να τα απλουστεύουν), πιο δύσκολα και πιο χρονοβόρα για τον σημερινό άνθρωπο (προκειμένου αυτός να ανταποκριθεί στις καθημερινές του επίπλαστες ανάγκες), η προστασία του περιβάλλοντος και η ενδεχόμενη καταστροφή του πλανήτη από την κατάχρηση και τους πολέμους, φαντάζει κάτι πολύ μελλοντικό και απόμακρο που ο άνθρωπος προτιμά να μην το σκέπτεται.
Οι ανάγκες αντί με την τεχνολογία και την ευημερία να ικανοποιούνται, αυτές συνεχώς πολλαπλασιάζονται χάριν της κατανάλωσης που πάντα καταλήγει στο κέρδος, ενώ αντίθετα η ανάγκη επένδυσης χάριν της οικολογίας που θα απέφερε το ίδιο ή και μικρότερο χρηματικό κέρδος στο μέλλον, αλλά μόνο πρόσθετο κόστος για το παρόν, μοιάζει κάτι μακρινό και ανεπιθύμητο για τις πολυεθνικές εταιρείες και τους κυβερνώντες πολιτικούς.
Έτσι η καθημερινή ανάγκη και η ικανοποίησή της απορροφά κάθε σκέψη και δύναμη, μέχρι την τελική καταστροφή. Άλλωστε, αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις, μεγάλοι επιχειρηματίες και κυβερνήτες, εμποτισμένοι με την πιο πάνω νοοτροπία του ανταγωνισμού και της σημερινής, εφήμερης ευημερίας είναι και κάποιας ηλικίας και ενδιαφέρονται περισσότερο για το σήμερα και όχι για την μελλοντική προβληματική εποχή, στην οποία ούτε αυτοί, ίσως ούτε και τα παιδιά τους θα ζήσουν.
«Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η γη το 2100 να είναι ένα θολό είδωλο αυτού που βλέπουμε σήμερα» δήλωσε ο Lawrence Krauss καθηγητής φυσικής και αστρονομίας του πανεπιστημίου «Case Western University». «Μπορεί η επιστήμη να έχει αλλάξει τον κόσμο …» συνέχισε, «αλλά δεν άλλαξε τον τρόπο που σκέπτονται οι άνθρωποι για τον κόσμο …», επισημαίνοντας έτσι την άποψη του Αλβέρτου Αϊνστάϊν ότι πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας αν θέλουμε να επιβιώσουμε.
