Σπύρος Στάλιας, Οικονομολόγος ΜΑ, Ph.D
Όταν γεννήθηκε το ευρώ ένας νέος κόσμος ήρθε στην επιφάνεια.
Η ΕΚΤ εγγυήθηκε ένα κόσμο χωρίς πληθωρισμό, αφού μια μηχανή θα παρήγαγε χρήμα για όλη την Ευρώπη, στην Φρανκφούρτη. Χρήμα που η προσφορά του αφελώς είχε υποτεθεί ότι θα είναι πλήρως ελεγχόμενη.
Το τραπεζικό σύστημα, στο πλαίσιο ότι οι τράπεζες δεν κάνουν λάθος στην τιμολόγηση τους, που σημαίνει παρελθόν, παρόν, μέλλον είναι ένα, είχαν απελευθερωθεί πλήρως. Ήσαν πέραν παντώς ελέγχου στη δημιουργία χρήματος για δουλειές χρηματοοικονομικές. Οι τιμές των χρηματοοικονομικών προϊόντων στο μεταξύ, παρέμειναν και παραμένουν εκτός του δείκτη του πληθωρισμού (γιατί άραγε; δεν θα πάρετε απάντηση ποτέ, απλά ένα βήξιμο).
Με την εισαγωγή λοιπόν του ευρώ, αντίθετα με τα προσδοκώμενα, οι πραγματικές οικονομίες της ευρωζώνης άρχισαν να αποκλίνουν, αλλά παραδόξως συνέκλιναν τα επιτόκια των 10ετων ομολόγων των κρατών μελών, λες και αυτά ήσαν ανεξάρτητα από τις πραγματικές τους οικονομίες. Όσο όμως και αν συνέκλιναν, οι αποδώσεις είχαν μια σχετική διαφορά, τα νότια ομόλογα από τα βόρεια της Γερμανίας και της Ολλανδίας.
Οι Τράπεζες λοιπόν φορτώθηκαν όσο πιο πολλά ομόλογα μπορούσαν της Γερμανίας και της Ολλανδίας. Με αυτά ως ενέχυρο παρήγαγαν χρήμα 40 προς 1 και δάνειζαν αφειδώς τον Νότο, ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, με της ευλογίες της ΕΚΤ και της Γερμανίας.
Υπάρχει εδώ άραγε κάποια ανηθικότητα; Βεβαίως υπάρχει. Γιατί όλοι γνώριζαν ότι η Ιταλία παρέμενε Ιταλία και η Ελλάδα Ελλάδα και δεν ήσαν Γερμανία επειδή είχαν το ευρώ, καίτοι οι αποδώσεις των ομολόγων τους ήσαν λίγο πάνω από της Γερμανίας.
Άλλωστε το ισοζύγιο πληρωμών και τα ελλείμματα στο ΑΕΠ καθημερινά αυτό το υπενθύμιζαν. Ο δανεισμός όμως εξακολουθούσε να ρέει. Με άλλα λόγια οι τιμές των ομολόγων μάλλον δεν περιελάμβαναν τον κίνδυνο της χώρας.
Όταν το 2008 το χρηματοπιστωτικό σύστημα κατέρρευσε στην Αμερική και στην Ευρώπη, που σήμαινε ότι οι αμοιβές του ιδιωτικού τομέα από τον χρηματοοικονομικό τομέα ήσαν μεγαλύτερες από τις επενδυτικές τους δαπάνες στην πραγματική οικονομία, στις ΗΠΑ οι έξη μεγάλες τράπεζες των ΗΠΑ ήσαν εκτεθειμένες στο ύψος μόλις του 61% του ΑΕΠ των ΗΠΑ.
Στην Ευρώπη όμως η διαφθορά ήταν απόλυτη. Ενδεικτικά αναφέρω ότι το 2008 οι τρεις μεγάλες τράπεζες της Γαλλίας είχαν ποικίλα ομόλογα που εξέφραζαν χρέος, που αντιστοιχούσαν στο 316% του Γαλλικού ΑΕΠ. Οι δυο μεγαλύτερες γερμανικές τράπεζες είχαν έκθεση σε τέτοια
ομόλογα που αντιστοιχούσε στο 114% του Γερμανικού ΑΕΠ. Μόνο η ΙΝG στην Ολλανδία είχε ομόλογα που αντιστοιχούσαν στο 211% του ΑΕΠ της Ολλανδίας, ενώ οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες στην Ιταλία είχαν εκτεθεί κατά το 115% του Ιταλικού ΑΕΠ.
Στην Αγγλία οι τέσσερες μεγαλύτερε τράπεζες είχαν ομόλογα που αντιστοιχούσαν στο 394% του ΑΕΠ της Αγγλίας, αλλά ευτυχώς γι αυτήν δεν είχε παραδώσει της εκτυπωτικές πρέσες της λίρας της στην Γερμανία.
Με άλλα λόγια, με την είσοδο του ευρώ η τραπεζική κρίση ήταν θέμα χρόνου να εκδηλωθεί και πραγματοποιήθηκε μέσα από ένα γιγαντιαίων διαστάσεων ανήθικο εμπόριο χαρτιών εναντίον των Ευρωπαϊκών Λαών.
Οι τραπεζίτες και οι τράπεζες στην ΕΕ, έχασαν στην κρίση τα κεφάλαια τους, και θεώρησαν σκόπιμο, σε αντίθεση με την Αμερική, να τα πάρουν πίσω από τους Λαούς της Ευρώπης. Ενώ δάνειζαν την Ελλάδα και το Νότο με 2-3% απαίτησαν αιφνιδίως επιτόκια 30%!
Έτσι παράνομα, το δικό τους πρόβλημα, έγινε πρόβλημα των λαών, και χωρίς αιδώ και αίσθηση δικαίου πολιτικοί, καθηγητές, δημοσιογράφοι ως υφιστάμενοι τους υπάκουσαν και εκτέλεσαν. Δέχθηκαν με άλλα λόγια οι τραπεζίτες να ανακτήσουν τα κεφάλαια τους από τους Λαούς και παράλληλα με θράσος να κουνούν το δάχτυλο ότι υπήρξαμε ανήθικοι.
Με ποιο τρόπο αποφάσισαν να σώσουν τις τράπεζες τους οι τραπεζίτες και οι πολιτικοί; Με την Λιτότητα. Η λιτότητα ως ενέργεια δεν είναι τίποτα άλλο από την περικοπή των κρατικών δαπανών, η μείωση μισθών και συντάξεων, η απαλοιφή δαπανών πρόνοιας, η μείωση δαπανών για δημόσιες επενδύσεις, έτσι ώστε το κράτος να συρρικνωθεί, να αυξηθούν οι φόροι με σκοπό να δημιουργηθούν περισσεύματα να αποπληρώνονται οι τράπεζες Όλα υπό τον λεξιλογικό μανδύα του ‘δημοσιονομικού νοικοκυρέματος’.
Διαλέγονταν τραπεζίτες και πολιτικοί ως μέσω επίλυσης την λιτότητα έδειξαν όλοι τους την ανικανότητα στο πρόβλημα κρίσης.
Γιατί διανοητικά και θεσμικά η ΕΚΤ δεν μπορεί να κάνει αυτά που έκανε παλιά μια Κεντρική Τράπεζα ή αυτό που κάνει η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ και της Αγγλίας.
Δεν μπορεί να χρηματοποιήσει ή να αμοιβαιοποιήσει τα χρέη, δεν μπορεί να σώσει μια χώρα, δεν μπορεί να δανείσει απ’ ευθείας τις τράπεζες με επαρκή ποσότητα χρήματος. Αποδείχτηκε άχρηστη και ακόμα είναι άχρηστη.
Έξη χρόνια μετά την εκδήλωση της κρίσης, η ΕΕ είναι μέσα σε μια τριπλή κρίση που η μια επιβαρύνει την άλλη. Η κρίση του τραπεζικού συστήματος επιβαρύνει το πρόβλημα χρέους των κρατών, το οποίο με την σειρά του μέσω της λιτότητας, για την αύξηση δήθεν της ανταγωνιστικότητας, παρεμποδίζει την ανάπτυξη, η οποία υπονομεύεται από τον αποπληθωρισμό. Αυτό και αν είναι τρίποντο!
Η δεκαετία του 1930 μας δίδαξε ότι τα ζόμπι οικονομικά της λιτότητας και η εφαρμογή τους είναι μια συνταγή έσχατης φτώχειας και βιβλικής καταστροφής του ανθρώπινου και υλικού πλούτου της χώρας. Συνταράχτηκε όλη η ανθρωπότητα στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και αιτία ήταν η λιτότητα που επιβλήθηκε στους Λαούς.
Η λιτότητα δεν μπορεί να λύσει κανένα πρόβλημα γιατί το μυστικό της ανάπτυξης βρίσκετε απέναντι, στη ζήτηση. Ποιος επιχειρηματίας θα επενδύσει όταν μια οικονομία δεν δαπανά και δεν δαπανά ακριβώς επειδή τα ημερομίσθια είναι σε επίπεδο πείνας και το κράτος δεν δαπανά επίσης και το ισοζύγιο πληρωμών είναι ελλειμματικό. Αν κανείς δεν δαπανά ανάπτυξη δεν θα γίνει ποτέ.
Στο μεταξύ όμως λόγω της εσωτερικής υποτίμησης, η σχέση χρέους προς ΑΕΠ στη χώρα μας χειροτερεύει. Καθώς μειώνονται τα ονομαστικά φορολογικά έσοδα και τα ονομαστικά εισοδήματα και το ΑΕΠ, το χρέος αυξάνεται. Το χρέος από 110% έφτασε αισίως στο 180% σήμερα, και έχουμε λίγο δρόμο προς το 200%.
Και έτσι με όλα αυτά η χώρα βρίσκεται με δυο προβλήματα. Και με το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας άλυτο και με βαρύτερο χρέος. Γιατί καθώς υποτίθεται ότι βελτιώνεις την ανταγωνιστικότητα μέσω της λιτότητας κάνεις χειρότερο το δεύτερο. Αν υποθέσουμε ότι έχει βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα το χρέος αυξάνεται όπως και η ανεργία.
Φυσικά αυτή η κατάσταση θα γίνει ακόμα χειρότερη, καταστροφική, γιατί όλα αυτά ξεπηδάνε μέσα από την παραμονη μας στο ευρώ που από την κατασκευή του έχει ισχυρή αποπληθωριστική κατεύθυνση όπως ακριβώς ο χρυσός.
Το τι έκανε ο κανόνας του χρυσού και επιστημονικά το γνωρίζουμε και ως ανθρωπότητα το ζήσαμε.
Σήμερα ζούμε την μοντέρνα του εκδοχή που λέγεται ευρώ, αλλά με αγνωσία, με ασθενή μνήμη για την καταστροφή που έρχεται.
Όλα τα παραπάνω, αν ως ερωτήματα τα απευθύνεις στους απολογητές του ευρώ και της ΕΕ, δεν απαντούν, αλλά θεωρούν για λόγους δικούς τους, που δεν αποδεικνύονται, ότι η μόνη θεραπεία είναι η λιτότητα παρά την ιστορία, παρά την επιστήμη. Φυσικα οι πιο πολλοί είναι αδαείς, οι λιγότεροι ιδιοτελείς.
Αυτή η θρασυτάτη διανοητική στάση που συνιστά πολιτική πρέπει να καταπολεμηθεί. Η χώρα πρέπει να επιστρέψει στο Εθνικό της Νόμισμα για να κινητοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό της και τους υλικούς της πόρους.
spyridonstalias@hotmail.com
