“Ονειρευόμουν ένα κέικ λεμονιού. Έμοιαζε ημιδιαφανές, αλλά, δεν ήταν. Μετά, άρχισα να πέφτω. Το σκηνικό άλλαξε. Μιλούσα στον Matthias Schweighöfer (σ.σ. Γερμανός ηθοποιός) και 2 ξένους φοιτητές. Αναρωτιόμουν για τον ηθοποιό, και μου είπαν ‘ναι, τον έχεις γνωρίσει προηγουμένως’. Τότε, κατάλαβα ότι ονειρεύομαι. Καθώς ονειρευόμουν! Τόσο παράξενο!”.
Με αυτά τα λόγια, ένας συμμετέχων στα πειράματα μίας πρόσφατης μελέτης, περιέγραψε την εμπειρία του, όταν οι ερευνητές διοχέτευσαν στον εγκέφαλό του ρεύμα συγκεκριμένης συχνότητας. Ας τα κρατήσουμε κάπου στο μυαλό μας, γιατί, ίσως, περιγράφουν μία τεράστια στιγμή στην ιστορία της νευροεπιστήμης.
Για την ακρίβεια, σηματοδοτούν την πρώτη φορά που αναφέρεται, με επιστημονική μελέτη, ότι η διακρανιακή διέγερση είναι ικανή να προκαλέσει αλλαγή στη συνειδητή επίγνωση. Και όλοι γνωρίζουμε ότι η κατανόηση της φύσης της συνείδησης είναι, ίσως, η μεγαλύτερη πρόκληση της νευροεπιστήμης, της φιλοσοφίας, της ψυχολογίας.
Έρευνα επικεντρωμένη στα διαυγή όνειρα
Το παραπάνω επίτευγμα, φυσικά, δεν σημαίνει ότι δεν απέχουμε πολύ από αυτόν τον στόχο. Μας δίνει, όμως, στοιχεία που είναι, αναμφισβήτητα, σημαντικά, στην πορεία προς τη διαλεύκανση του “μυστηρίου” της συνείδησης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει, ακόμα, και ο δρόμος που ακολούθησαν οι ερευνητές, στα πλαίσια της νέας έρευνας.
Στα διαυγή όνειρα το άτομο έχει τον έλεγχο και μπορεί να τα βλέπει σαν παρατηρητής
Πρόκειται για ομάδα Γερμανών επιστημόνων, με τη συμμετοχή του Allan Hobson, του ερευνητή του Χάρβαρντ που έχει αφιερώσει τη ζωή και έργο του στην έρευνα των ονείρων και του ύπνου, με επικεφαλής τη νευροεπιστήμονα του Πανεπιστημίου Goethe της Φρανκφούρτης, Ursula Voss, οι οποίοι εξέτασαν τον εγκέφαλο εθελοντών, κατά τη διάρκεια των διαυγών ή συνειδητών ονείρων.
Τα διαυγή όνειρα είναι τα όνειρα κατά τη διάρκεια των οποίων το άτομο που τα βλέπει γνωρίζει ότι ονειρεύεται, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη. Αυτού του είδους τα όνειρα συνδέονται, επίσης, με διάφορες άλλες καταστάσεις, όπως η δυνατότητα να τα ελέγχουμε, να τα βλέπουμε από την οπτική ενός τρίτου, ή να τα βιώνουμε και ταυτόχρονα να ανακαλούμε αναμνήσεις.
Ο ρόλος των εγκεφαλικών κυμάτων
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι εγκέφαλοι των ανθρώπων κατά τη διάρκεια ενός διαυγούς ονείρου παρουσιάζουν το φαινόμενο γνωστό ως “συγχρονισμό φάσης”. Το παραπάνω σημαίνει ότι οι νευρώνες στον εγκέφαλο συγχρονίζονται ο ένας με τον άλλον και ενεργοποιούνται, παράγοντας κύματα σε μία συγκεκριμένη κοινή συχνότητα.
Άτομα έχουν αναφέρει ότι κατά τα διαυγή όνειρα μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, όπως π.χ. να πετάξουν
Τα εγκεφαλικά κύματα χωρίζονται σε βασικές ομάδες, ανάλογα με την συχνότητά τους και το πότε εμφανίζονται. Κύματα α, κύματα β, κύματα γ, κύματα δ, και κύματα θ. Κάθε ομάδα αντιστοιχεί σε διαφορετική κατάσταση. Για παράδειγμα, σε κατάσταση χαλαρής εγρήγορσης εμφανίζονται τα κύματα α, στα 8-13 Hz.
Στη διάρκεια των διαυγών ονείρων, αυξάνονται οι συχνότητες των κυμάτων γ, που αντιστοιχούν, περίπου και κατά μέσο όρο, σε 40 Hz. Αυτή η αύξηση παρατηρείται, ειδικότερα, στον μετωπιαίο και στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου. Μία παρατήρηση που δεν είναι απόλυτα κατανοητή και έχει κινήσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας.
Πείραμα: Τα κύματα γ "ξυπνούν" τη συνείδηση;
Οι ειδικοί, εδώ και πολλά χρόνια, διερευνούν το κατά πόσο αυτά τα συγχρονισμένα εγκεφαλικά κύματα είναι η αιτία που έχουμε αυτογνωσία στα διαυγή όνειρα ή είναι απλά μία συνέπειά τους. Η νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε, στις 11 Μαΐου, στο επιστημονικό περιοδικό Nature, προσπάθησε να απαντήσει σε αυτό, ακριβώς, το ερώτημα.
Μπορούν τα κύματα γ να προκαλέσουν ανώτερες γνωστικές λειτουργίες;
Για να το πετύχουν, οι συμμετέχοντες ερευνητές πέρασαν εναλλασσόμενο ρεύμα, από μία ποικιλία συχνοτήτων, μεταξύ δύο ηλεκτροδίων τοποθετημένων σε μία επιφάνεια του τριχωτού της κεφαλής εθελοντών, αφού οι τελευταίοι είχαν περιέλθει στο πέμπτο στάδιο του ύπνου, γνωστό ως ύπνος REM, για τουλάχιστον, 2 λεπτά.
Μετά από διέγερση του εγκεφάλου των εθελοντών, διάρκειας 30 δευτερολέπτων, τους ξυπνούσαν και τους έκαναν ερωτήσεις για τα όνειρά τους. Το εντυπωσιακό είναι ότι, όταν ο εγκέφαλος διεγείρονταν με ρεύμα συχνότητας 25 ή 40 Hz, παρόμοια με εκείνη των κυμάτων γ, οι εθελοντές ανέφεραν μία αύξηση της διαύγειας, σε σχέση με άλλες συχνότητες διέγερσης.
Όπως, γράφουν και οι ερευνητές, το παραπάνω γεγονός υποδηλώνει ότι “η συνείδηση ανώτερης τάξης σχετίζεται, πράγματι, με συγχρονισμένες ταλαντώσεις (εγκεφαλικά κύματα) γύρω στα 25 και 40 Hz”. Επιπλέον,η μελέτη υπαινίσσεται ότι τα κύματα γ δεν είναι ένα απλό χαρακτηριστικό ανώτερων γνωστικών λειτουργιών, αλλά μπορούν, στην πραγματικότητα να τις προκαλέσουν.
Και το ταξίδι για την επίλυση του γρίφου της ανθρώπινης συνείδησης συνεχίζεται. Το κατά πόσο η τελευταία έρευνα θα αποτελέσει εφαλτήριο για βήματα ή και άλματα, αναμένεται με ενδιαφέρον.
