Ακριβό, τουλάχιστον για το επόμενο εξάμηνο, θα παραμείνει το ελαιόλαδο. Κι αυτή είναι η αισιόδοξη πρόβλεψη. Το αν θα συνεχιστεί το «ράλι» θα διαφανεί τους πρώτους μήνες του 2024, όταν μπει στην αγορά το ελαιόλαδο της νέας εσοδείας, ακόμη κι αν, όπως όλα δείχνουν, η παραγωγή θα είναι μειωμένη, ή την προσεχή άνοιξη, όταν θα υπάρξουν οι πρώτες ενδείξεις για την παραγωγή της νέας καλλιεργητικής περιόδου, ειδικά στην Ισπανία.
Θα λείψουν 1 εκατ. τόνοι
Η εκτίμηση ότι σε επίπεδο προσφοράς θα λείψουν παγκοσμίως σχεδόν 1 εκατ. τόνοι την επόμενη εμπορική περίοδο 2023/24, τη στιγμή μάλιστα που τα αποθέματα βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών, δημιουργεί σοβαρή αβεβαιότητα για το πού βρίσκεται το «ταβάνι» των αυξήσεων στις τιμές παραγωγού. Ηδη στην αγορά γίνεται λόγος για 9 ακόμη και 10 ευρώ/κιλό, εξέλιξη που θα εκτοξεύσει εκ νέου τους τιμοκαταλόγους λιανικής.
Τον Σεπτέμβριο η τιμή του ελαιολάδου στα ράφια των σουπερμάρκετ ήταν 20,8% υψηλότερη σε σχέση με ένα έτος πριν, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ενώ αυτή τη στιγμή το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο πωλείται στη λιανική κατά μέσο όρο στα 12 ευρώ το λίτρο.
Σπάνε τα κοντέρ
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τιμές παραγωγού αυτήν την περίοδο έχουν ξεπεράσει τα 9 ευρώ στην Ιταλία και τα 8,50 ευρώ στην Ισπανία, ενώ στη χώρα μας η βιομηχανία αγοράζει σε τιμή 8,5 – 8,7 ευρώ/κιλό από τους παραγωγούς σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνο Κουτσιούμπη, πρόεδρο του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου (ΣΕΒΙΤΕΛ).
Είναι τέτοια η κατάσταση, λένε παράγοντες της αγοράς, που την προηγούμενη εβδομάδα έλειψε από τα ράφια των σουπερμάρκετ μεγάλη μάρκα έξτρα παρθένου ελαιολάδου, καθώς δεν υπήρχε πρώτη ύλη.
Αναφορικά με την παραγωγή της νέας ελαιοκομικής περιόδου 2023/24 στη χώρα, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Ελαιολάδου (ΕΔΟΕ), κ. Μανώλη Γιαννούλη, υπολογίζεται στους 160.000 τόνους, από 350 χιλ. τόνους την περίοδο 2022/23 και 160 χιλ. τόνους την περίοδο 2021/22.
Εξαγωγές και κίνδυνοι
Σε ανοδική τροχιά οι εξαγωγές, αλλά ελάχιστο το παγκόσμιο μερίδιο του ελληνικού ελαιολάδου.
Παράλληλα, σκεπτικισμός επικρατεί και στις εξαγωγικές εταιρείες του κλάδου, καθώς οι υψηλές τιμές δημιουργούν κινδύνους το τυποποιημένο ελληνικό ελαιόλαδο να χάσει την ελκυστικότητά του, ειδικά σε ένα περιβάλλον γενικευμένης ακρίβειας.
Οι ελληνικές εξαγωγές τυποποιημένου ελαιολάδου έχουν διπλασιασθεί την τελευταία 10ετία φθάνοντας στα επίπεδα των 40 χιλ. τόνων σε ετήσια βάση. Μάλιστα, η βιομηχανία εκτιμά ότι τα επόμενα 2 με 3 χρόνια οι εξαγωγές τυποποιημένου ελαιολάδου μπορεί να αυξηθούν κατά επιπλέον 20%.
Επειδή όμως ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, η ανοδική πορεία του επώνυμου ελληνικού ελαιόλαδου δεν αντιστοιχεί στην παραγωγή.
«Αν και στην Ελλάδα παράγεται το 10% της παγκόσμιας παραγωγής ελαιολάδου, το μερίδιο αγοράς του ελληνικού ελαιολάδου στις ξένες αγορές είναι 2%-3%» αναφέρει ο Φώτης Σουσαλής, αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Τυποποιητών Ελαιολάδου Κρήτης (ΣΥΤΕΚ).
Το μερίδιο αγοράς
Σε κάποιες πάντως χώρες το μερίδιο αγοράς του ελληνικού ελαιολάδου είναι σχετικά υψηλό, όπως στη Γερμανία (14%), στην Πολωνία (12%) και στο Βέλγιο (5%). Οχι όμως στις ΗΠΑ, όπου οι παραγγελίες για έξτρα παρθένο αναμένεται να «πιάσουν» μερίδιο εφέτος στο 35%, ενώ περαιτέρω αύξηση, στο 37%, προβλέπεται για το 2024. Είναι χαρακτηριστικό ότι εκτός από τις πρωτοπόρους Ιταλία και Ισπανία, η Πορτογαλία έχει διπλάσιο μερίδιο εξαγωγών στις ΗΠΑ σε σχέση με την Ελλάδα.
Στον αντίποδα πολύ μεγαλύτερη είναι η ποσότητα του εξαγόμενου χύμα ελληνικού ελαιολάδου, καθώς 60-100 χιλ. τόνοι – ανάλογα με την παραγωγή κάθε χρονιάς – «φεύγουν» σε βυτία, κυρίως προς την Ιταλία.
Απώλεια υπεραξίας
Αυτό σημαίνει απώλεια σημαντικής υπεραξίας, αφού «το όφελος για την οικονομία από την εξαγωγή τυποποιημένου ελαιολάδου είναι 1,5 ευρώ/κιλό» σημειώνει ο κ. Σουσαλής.
Με βάση τα στοιχεία από μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, το 2022 το χύμα ελληνικό ελαιόλαδο εξήχθη με μέση τιμή 3,8 ευρώ/κιλό, ενώ το τυποποιημένο με 5,1 ευρώ/κιλό.
Σημειώνεται ότι στο οκτάμηνο εφέτος τα έλαια ήταν η κατηγορία η οποία σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση εξαγωγών, γεγονός που συνδέεται φυσικά με τη μεγάλη αύξηση της τιμής εξαιτίας των ελλείψεων σε ισπανικό ελαιόλαδο. Η αξία των εξαγωγών της συγκεκριμένης κατηγορίας στο την περίοδο Ιανουαρίου – Αυγούστου 2023 υπερδιπλασιάστηκε (+107,3%).
Ισπανική συνταγή
Προστασία από κλοπές με «τσιπαρισμένες» ελιές δόλωμα
Αντικλεπτικά στις φιάλες ελαιολάδου στα σουπερμάρκετ, σεκιούριτι και τακτικές αστυνομικές περιπολίες στους ελαιώνες, ακόμη και τοποθέτηση «ελιών δολωμάτων» με μικροτσίπ στα σακιά με τον καρπό, όπως γίνεται στην Ισπανία, επιστρατεύονται στη μάχη προστασίας της παραγωγής ελαιολάδου. Κι ο λόγος δεν είναι άλλος από την αύξηση των κλοπών, μικρών ή μεγάλων ποσοτήτων, ελαιοκάρπου και ελαιόλαδου την ώρα που οι τιμές σπάνε τα κοντέρ. Ηδη 52 τόνοι ελαιολάδου εκλάπησαν από τις αποθήκες του Συνεταιρισμού Ελαιουργίας Πολυγύρου με τους παραγωγούς να έχουν προχωρήσει σε μήνυση για υπεξαίρεση σε βαθμό κακουργήματος, καθώς η αξία του λαδιού αγγίζει τις 500.000 ευρώ. Η υπόθεση δείχνει να έχει αρκετά σκοτεινά σημεία, με τις υποψίες για στημένη «δουλειά εκ των έσω» να πληθαίνουν.
Επίσης σε ελαιοτριβείο στον δρόμο Μεσσήνης – Ριζόμυλου, στην περιοχή της Ανάληψης, έχει καταγραφεί περιστατικό κλοπής. Αγνωστοι έκλεψαν λάδι, εργαλεία και άλλα πράγματα αξίας.
Την ίδια ώρα, στην Κρήτη εντείνονται οι συζητήσεις για την τοποθέτηση συσκευών γεωεντοπισμού (gps trackers) στον ελαιόκαρπο, όπως κάποιοι κάνουν με τα κοπάδια ζώων, ώστε σε περίπτωση κλοπής να είναι δυνατόν να ανιχνευθεί η πορεία του κλεμμένου φορτίου.
Ελιές
Οι ελιές με GPS αποτελούν μια ιδέα που προέκυψε το 2018 από μία startup στην Ανδαλουσία, ώστε να αποφευχθούν οι κλοπές στους ελαιώνες. Η ελιά δόλωμα έχει σχήμα στρογγυλό, πράσινου ή μαύρου χρώματος, παρόμοιο στην αφή και την όψη μιας ελιάς. Στη πραγματικότητα είναι ένας «κατάσκοπος» των ληστών με μια συσκευή ραδιοσυχνότητας κρυμμένη στο εσωτερικό της.
Στην Ελλάδα πέρυσι η τιμή παραγωγού ήταν 4,5 – 5 ευρώ και ήδη είχαν αρχίσει οι κλεψιές στα χωράφια, φέτος με τιμή τουλάχιστον 8,40 συν ΦΠΑ πρέπει να προετοιμαζόμαστε για τα χειρότερα, λένε οι παραγωγοί.
