Με ένα ευφάνταστο εξώφυλλο κυκλοφορεί το νέο τεύχος του Economist απεικονίζοντας την Αφροδίτη της Μήλου να κρατάει ένα πιστόλι και απευθυνόμενη στην Μέρκελ αναφωνεί «Εμπρός Ανγκελα. Φτιάξε μου τη μέρα» ιυμίζοντας την κλασική φράση του κινηματογραφικού «Βρώμικου Χάρι»
Με τον τίτλο, «Go ahead Angela, make my day», ο Economist ασχολείται με τις εξελίξεις στην Ελλάδα, την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ και το τι μέλλει γενέσθαι σε Ελλάδα και Ευρωζώνη.
Γράφει ο Economist:
Στην Ελλάδα ξέσπασε η κολασμένη κρίση πριν από πέντε χρόνια, οπότε ταιριάζει απόλυτα η Ελλάδα να είναι εκεί όπου ίσως δοθεί η τελική λύση, εξαιτίας της μεγάλης εκλογικής νίκης στις 25 Ιανουαρίου του αριστερού λαϊκίστικου κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ με ηγέτη τον Αλέξη Τσίπρα.
Απαιτώντας ένα μεγάλο κούρεμα χρέους στην Ελλάδα και υποσχόμενος ένα κύμα κρατικών παροχών ο κ. Τσίπρας έριξε την μεγαλύτερη μέχρι στιγμής πρόκληση στο νόμισμα της Ευρώπης και, συνεπώς, στην Ανγκελα Μέρκελ, την καγκελάριο της Γερμανίας, η οποία έχει βάλει την ήπειρο στο μονοπάτι της λιτότητας.
Η απειλή ενός Grexit είναι ακόμη μεγαλύτερη και πιο φθηνή
Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Παρά το ότι όλοι, συμπεριλαμβανομένου και του κ. Τσίπρα, επιμένουν ότι θέλουν η Ελλάδα να μείνει στο ευρώ, τώρα η απειλή του Grexit είναι πιο ξεκάθαρη. Το 2011-2012 η κα Μέρκελ αμφιταλαντευόταν, αλλά τελικά αποφάσισε να υποστηρίξει τους Ελληνες και να τους κρατήσει στο ενιαίο νόμισμα. Δεν ήθελε η Γερμανία να κατηγορηθεί για ακόμη μια ευρωπαϊκή καταστροφή, ενώ, τόσο οι βόρειοι πιστωτές όσοι και οι νότιοι δανειζόμενοι αγωνιούσαν για τις συνέπειες μιας χαοτικής εξόδου της Ελλάδας από τις τράπεζες και τις οικονομίες της Ευρώπης.
Αυτή τη φορά οι πιθανότητες έχουν αλλάξει. Ενα Grexit θα έμοιαζε περισσότερο με ευθύνη της Ελλάδας, η ευρωπαϊκή οικονομία είναι πιο δυνατή και το 80% του ελληνικού χρέους ανήκει σε άλλες κυβερνήσεις και κρατικούς θεσμούς. Πάνω από όλα οι πολιτικές έχουν αλλάξει. Οι Φινλανδοί και οι Ολλανδοί, όπως οι Γερμανοί, θέλουν η Ελλάδα να μείνει στις υποσχέσεις που έδωσε όταν την έσωσαν δύο φορές. Και στην κεντρική Ευρώπη οι κεντρικές κυβερνήσεις φοβούνται πως ένας επιτυχημένος ελληνικός εκβιασμός θα ωθούσε τους ψηφοφόρους προς τα δικά τους λαϊκίστικα κόμματα της αντιπολίτευσης, όπως το Podemos στην Ισπανία.
Τα τρία πιθανά σενάρια
Τρια είναι τα πιθανά σενάρια: το καλό, το καταστροφικό και ένας συμβιβασμός για να συνεχιστεί η πορεία. Η ιστορία του ευρώ ήταν πάντα να «αναβάλλει» τον πόνο, ωστόσο, τώρα η μάχη έχει να κάνει με την πολιτική και όχι με τα οικονομικά και ο συμβιβασμός μπορεί να είναι πολύ πιο δύσκολος.
Ο Τσίπρας έχει δύο δίκια, αλλά και ένα μεγάλο λάθος
Υπάρχει, ωστόσο, μια καλή λύση τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Ευρώπη. Ο κ. Τσίπρας έχει δίκιο σε δύο μεγάλα θέματα, αλλά κάνει και ένα μεγάλο λάθος. Εχει δίκιο να λέει ότι η λιτότητα στην Ευρώπη είναι υπερβολική. Οι πολιτικές της Ανγκελα Μέρκελ έχουν στραγγαλίσει την οικονομία της ηπείρου και έχουν φέρει αποπληθωρισμό. Το πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ δείχνει ακριβώς αυτό. Ο κ. Τσίπρας έχει δίκιο να λέει πως το χρέος της Ελλάδας (το οποίο ανέβηκε από το 109% του ΑΕΠ στο 175% του ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια, παρά τις περικοπές και την αύξηση στη φορολογία) δεν μπορεί να αποπληρωθεί.
Ωστόσο, ο κ. Τσίπρας κάνει λάθος στο να εγκαταλείψει τις μεταρρυθμίσεις στο εξωτερικό, Τα σχέδιά του να επαναπροσλάβει 12.000 δημοσίους υπαλλήλους, να εγκαταλείψει τις ιδιωτικοποιήσεις και να φέρει μεγάλη αύξηση στον κατώτατο μισθό θα φέρουν πολύ πίσω την ανταγωνιστικότητα της χώρας, την οποία κέρδισε με θυσίες.
Τι προτείνει ο Economist
Το περιοδικό δίνει τη δική του λύση: Να πειστεί ο κ. Τσίπρας να παρατήσει τον τρελό σοσιαλισμό του και να μείνι στην τροχιά των μεταρρυθμίσεων με αντάλλαγμα μια αναδιάρθρωση χρέους, είτε επεκτείνοντας την ωρίμανση του ελληνικού χρέους είτε (ακόμη καλύτερα) να με μείωση της ονομαστικής αξίας του. Ο κ. Τσίπρας θα μπορούσε να βρει διέξοδο στις αριστερίστικες παρορμήσεις του διαλύοντας τα βολεμένα και προστατευόμενα ολιγοπώλεια και χτυπώντας τη διαφθορά. Ο συνδυασμός της μακροοικονομικής χαλάρωσης με τις μικροοικονομικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να αποτελέσει μοντέλο και για άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και η Γαλλία.
Ενα πολύ λογικό όνειρο, έως ότου ξυπνήσουμε και θυμηθούμε ότι ο κ. Τσίπρας πιθανόν να είναι ένας τρελός αριστεριστής και η κα Μέρκελ μπορεί με δυσκολία να δεχθεί τα σχέδια για ποσοτική χαλάρωση.
Συνεπώς, το δεύτερο καταστροφικό σενάριο είναι το Grexit. Οι αισιόδοξοι έχουν δίκιο να λένε ότι τώρα θα ήταν λιγότερο επίπονο από οτι το 2012, ωστόσο, θα πονέσει κι έτσι.
Στην Ελλάδα θα οδηγούσε σε καταστροφή τις τράπεζες, σε αυστηρούς ελέγχους κεφαλαίων, μεγαλύτερη απώλεια εισοδήματος, ακόμη μεγαλύτερη ανεργία και πιθανότατα σε έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο αντίκτυπος από ένα Grexit θα είχε σκληρές επιπτώσεις και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Θα δημιουργούσε αυτομάτως αμφιβολίες για το αν η Πορτογαλία, η Ισπανία, ακόμη και η Ιταλία, θα έπρεπε ή θα μπορούσαν να μείνουν στο ευρώ. Ούτως ή άλλως, μέχρι στιγμή, η προστασία του ευρώ, η ευρωπαϊκή ενοποίηση και το ταμείο διάσωσης δεν έχουν δοκιμαστεί.
Αρα η πιο πιθανή απάντηση είναι ένα προσωρινό «παραμύθι», το οποίο δύσκολα θα κρατήσει αρκετά. Αν ο κ. Τσίπρας δεν πάρει την αναδιάρθρωση χρέους θα χάσει την όποια αξιοπιστία του ανάμεσα στους Ελληνες ψηφοφόρους. Αλλά ακόμη και αν πετύχει μόνο μικρές βελτιώσεις στη θέση της Ελλάδας, άλλες χώρες αναμένεται να αντισταθούν. Οι όποιες αλλαγές στους όρους διάσωσης της χώρας θα πρέπει να περάσουν από διάφορα κοινοβούλια, όπως εκείνο της Φινλανδίας. Αν περάσουν, οι ψηφοφόροι σε Ισπανία και Πορτογαλία θα απαιτήσουν το τέλος της λιτότητας. Ακόμη χειρότερα, οι λαϊκιστές από τα αριστερά και τα δεξιά στη Γαλλία και την Ιταλία, που δεν είναι μόνο κατά της λιτότητας, αλλά και κατά του ευρώ, θα αποκτήσουν μεγαλύτερη δυναμική.
Υπάρχουν, ακόμη, και τεχνικά ζητήματα. Η ΕΚΤ επιμένει πως δεν μπορεί να παράσχει έκτακτη ρευστότητα στις τράπεζες της Ελλάδας ή να αγοράσει τα ομόλογά της εκτός κι αν η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα είναι μέσα σε ένα συμφωνημένο με τους δανειστές πρόγραμμα. Αυτό σημαίνει πως ένα οποιοδήποτε αδιέξοδο θα οδηγήσει σε bank run. Επεκτείνοντας τις ωριμάνσεις μερικά από τα παραπάνω θα μπορούσαν να αποφευχθούν, ωστόσο, κάτι τέτοιο είναι πολύ λίγο για τον Τσίπρα και πάρα πολύ για την Μέρκελ.
Στο τέλος η Ελλάδα πιθανότατα θα αναγκάσει την Ευρώπη να κάνει κάποιες σκληρές επιλογές. Με λίγη τύχη οι επιλογές αυτές θα είναι προς το καλό σενάριο που αναλύθηκε παραπάνω. Οι Ελληνες ψηφοφόροι μπορεί να ζούνε σε «τρελό παράδεισο» νομίζοντας ότι ο κ. Τσίπρας μπορεί να κάνει όλα όσα υποσχέθηκε, ωστόσο, οι Γερμανοί έχουν αρχίσει να βλέπουν τις συνέπειες της δικής τους ισχυρογνωμοσύνης. Πέντε χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης οι χώρες στο Νότο της Ευρωζώνης παραμένουν κολλημένες σε σχεχόν μηδενική ανάπτυξη και τρομακτικά υψηλή ανεργία. Ο αποπληθωρισμός ενισχύεται, άρα το βάρος του χρέους μεγαλώνει παρά την δημοσιονομική λιτότητα. Οταν οι πολιτικές παρουσιάζουν τόσο κακά αποτελέσματα μια «επανάσταση» από τους Ελληνες ψηφοφόρους ήταν τόσο προβλεπόμενη όσο και κατανοητή.
Εάν η κα Μέρκελ συνεχίζει να αντιτίθεται σε όλες τις προσπάθειες για την έναρξη της ανάπτυξης θα καταδικάσει την Ευρώπη σε μια χαμένη δεκαετία πολύ πιο εξουθενωτική από τα 90’s της Ιαπωνίας. Αυτό θα πυροδοτήσει ένα πολύ μεγαλύτερο κύμα λαϊκισμού, από εκείνο της Ελλάδας, σε ολόκληρη την
Ευρώπη. Θα είναι δύσκολο για το ευρώ να επιβιώσει μέσα σε αυτές τις συνθήκες και ο μεγαλύτερος χαμένος θα είναι η ίδια η Γερμανία.
Σημειωτέον ότι η Αφροδίτη της Μήλου έχει γίνει ξανά «μακέτα» για προκλητικά εξώφυλλα από το γερμανικό περιοδικό Focus όταν την παρουσίαζε πότε με υψωμένο το μεσαίο δάκτυλο του χεριού πότε με το χέρι απλωμένο σαν ζητιάνα.
