Κίνδυνο για όλη την Ευρώπη αποτελεί η πιο επικίνδυνη πυρηνική τοποθεσία, που βρίσκεται στην Βρετανία. Πρόκειται για το Sellafield στο οποίο εντοπίστηκε επιδεινούμενη διαρροή από ένα τεράστιο σιλό ραδιενεργών αποβλήτων!

Ανησυχίες για την ασφάλεια στο καταρρέον κτίριο, καθώς και ρωγμές σε δεξαμενή τοξικής λάσπης γνωστής ως B30, έχουν προκαλέσει διπλωματικές εντάσεις με χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και η Ιρλανδία, οι οποίες φοβούνται ότι το Sellafield όχι μόνο δεν κατάφερε να κάνει κάτι για την πρόληψη, αλλά θα θέσει σε υψηλότατο κίνδυνο και τον γενικό πληθυσμό, όπως αποκάλυψε και ο Guardian.

Η διαρροή ραδιενεργού υγρού από έναν από τους «υψηλότερους πυρηνικούς κινδύνους στο Ηνωμένο Βασίλειο» – κτήριο σε αποσύνθεση στην τεράστια τοποθεσία της Κάμπρια, γνωστό ως Magnox Swarf storage Silo (MSSS) – είναι πιθανό να συνεχιστεί έως το 2050. Αυτό θα μπορούσε να έχει «δυνητικά σημαντικές συνέπειες» εάν επιταχυνθεί, κινδυνεύοντας να μολυνθούν τα υπόγεια ύδατα, σύμφωνα με επίσημο έγγραφο.

Ρωγμές έχουν επίσης αναπτυχθεί στο δέρμα από σκυρόδεμα και στην άσφαλτο που καλύπτει την τεράστια «λίμνη» που περιέχει δεκαετίες πυρηνικής λάσπης, και αυτό είναι μόνο ένα μέρος μακρύ καταλόγου προβλημάτων ασφάλειας.

Οι ανησυχίες προέκυψαν στο Nuclear Leaks, έρευνα του Guardian που διήρκεσε ένα χρόνο, για προβλήματα που καλύπτουν το hacking στον κυβερνοχώρο, τη ραδιενεργή μόλυνση στην τεράστια πυρηνική χωματερή.

Το Sellafield, μια εκτεταμένη τοποθεσία 6 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην ακτή της Κούμπρια που απασχολεί 11.000 άτομα, αποθηκεύει και επεξεργάζεται πυρηνικά απόβλητα από οπλικά προγράμματα και παραγωγή πυρηνικής ενέργειας και είναι η μεγαλύτερη τέτοια εγκατάσταση στην Ευρώπη.

Ένα έγγραφο που εστάλη στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου του Sellafield τον Νοέμβριο του 2022 προκάλεσε εκτεταμένες ανησυχίες σχετικά με την υποβάθμιση της ασφάλειας σε όλη την τοποθεσία, προειδοποιώντας για τον «σωρευτικό κίνδυνο» από αστοχίες που κυμαίνονται από την πυρηνική ασφάλεια μέχρι τα πρότυπα αμιάντου και πυρκαγιάς.

Επιστήμονας σε ομάδα εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύει την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στην υγεία, είπε στον Guardian ότι οι κίνδυνοι που ενέχει η διαρροή και άλλες διαρροές χημικών στο Sellafield έχουν «έχουν μπει κάτω από το χαλί», αφήνοντας ξεκάθαρες αιχμές για την διαχείριση της επικίνδυνης κατάστασης από την βρετανική κυβέρνηση.

Έκθεση της ΕΕ το 2001 προειδοποίησε ότι ένα ατύχημα στο Sellafield θα μπορούσε να είναι χειρότερο από εκείνο του Τσέρνομπιλ, τον τόπο της καταστροφής του 1986 στην Ουκρανία που εξέθεσε πέντε εκατομμύρια Ευρωπαίους σε ακτινοβολία, καθώς το Sellafield περιέχει σημαντικά περισσότερο ραδιενεργό υλικό από το Τσέρνομπιλ.

Η έκθεση ανέφερε ότι γεγονότα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μια ατμοσφαιρική απελευθέρωση ραδιενεργών αποβλήτων στο εργοστάσιο περιελάμβαναν εκρήξεις.

Είναι τέτοια η ανησυχία για τα πρότυπα ασφαλείας που αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει για την υποδομή που τρίζει σε διπλωματικά τηλεγραφήματα. Μεταξύ των ανησυχιών τους είναι οι διαρροές από ρωγμές στο σκυρόδεμα σε τοξικές «λιμνούλες» και η έλλειψη διαφάνειας από τις αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με ζητήματα στην τοποθεσία. Και όλα αυτά παρότι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ έχουν μια σχέση δεκαετιών στην πυρηνική τεχνολογία.

Ανησυχία σε Ιρλανδία και Νορβηγία

Οι ανησυχίες για το πώς διοικείται το Sellafield έχουν επίσης οδηγήσει σε εντάσεις με τις κυβερνήσεις της Ιρλανδίας και της Νορβηγίας.

Οι Νορβηγοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι ένα ατύχημα στην τοποθεσία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα σωρό ραδιενεργών σωματιδίων που μεταφέρονται από τους νοτιοδυτικούς ανέμους που κυριαρχούν στη Βόρεια Θάλασσα, με δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για την παραγωγή τροφίμων και την άγρια ​​ζωή της Νορβηγίας. Ανώτερος Νορβηγός διπλωμάτης είπε στον Guardian ότι πιστεύουν πως το Όσλο θα πρέπει να προσφέρει βοήθεια στη χρηματοδότηση, ώστε να μπορεί να λειτουργεί με μεγαλύτερη ασφάλεια, αντί να «τρέχει κάτι τόσο επικίνδυνο με περιορισμένο προϋπολογισμό και χωρίς διαφάνεια».

Οι επιστήμονες προσπαθούν να εκτιμήσουν τον κίνδυνο για το κοινό από τη διαρροή από το MSSS μέσω «συνεχιζόμενων ακτινολογικών εκτιμήσεων δόσης», χρησιμοποιώντας στατιστικά μοντέλα.

Το Sellafield προσπαθεί να εξάγει δεκαετίες πυρηνικών αποβλήτων από το MSSS, μια εγκατάσταση που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960 και περιγράφεται ως «μία από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις υψηλότερης επικινδυνότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο» και έχει διαρροή για περισσότερα από τρία χρόνια!

Μια έκθεση τον Ιούνιο από το Γραφείο για τον Πυρηνικό Κανονισμό (ONR) ανέφερε ότι ενώ ο τρέχων κίνδυνος από τη διαρροή θεωρείται από το Sellafield ότι είναι «όσο χαμηλός είναι λογικά εφικτό», οι επιστήμονες ανησυχούν όλο και περισσότερο για την πλήρη κλίμακα της διαρροής. Η διοίκηση του Sellafield υποστηρίζει ότι η διαρροή δεν ενέχει «επιπλέον κίνδυνο» για το προσωπικό και το κοινό.

Το 2019, η Sellafield ανέφερε διαρροή από τη μονάδα αποθήκευσης στο ONR. Η διαρροή επιδεινώθηκε σημαντικά τα επόμενα δύο χρόνια και ένα έγγραφο που δεν είχε αναφερθεί προηγουμένως αποκαλύπτει ότι 2,3-2,5 κυβικά μέτρα ραδιενεργού «υγρού» διαρρέουν καθημερινά από τις εγκαταστάσεις. Αυτό το υγρό είναι από ρινίσματα ραδιενεργού κράματος μαγνησίου διαλυμένα στο νερό, από την επένδυση απορριμμάτων που περιείχε το αναλωμένο πυρηνικό καύσιμο Magnox.

Σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία

Οι επιπτώσεις στην υγεία της έκθεσης σε ακτινοβολία ποικίλλουν ανάλογα με τη δόση, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία και έμετο και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, καταρράκτης, καρκίνος σε όσους εμφανίζουν υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας. Οι υψηλές δόσεις μπορεί να είναι και θανατηφόρες.

Έγγραφο επιβεβαιώνει δηλώσεις από αξιωματούχους και διπλωμάτες που υποδηλώνουν σημαντικές ελλείψεις ασφαλείας στον χώρο. Υποδηλώνει ότι αυτά τα προβλήματα έχουν επιδεινωθεί την τελευταία δεκαετία, αυξάνοντας δραματικά τον κίνδυνο ενός μεγάλου περιστατικού σε μια από τις πιο τοξικές πυρηνικές τοποθεσίες στον κόσμο. Αναφέρει ότι υπάρχουν «σημαντικές αδυναμίες» στις δυνατότητες ασφάλειας της εταιρείας.

Η ευαισθησία της τοποθεσίας για το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του Ηνωμένου Βασιλείου και οι συνεχείς προσπάθειες για την κατασκευή και τη συντήρηση πυρηνικής υποδομής οδήγησαν σε ισχυρισμούς για συγκάλυψη των προβλημάτων ασφάλειας του Sellafield. Οι ισχυρισμοί για συγκάλυψη σχετίζονταν επίσης με την πυρκαγιά του 1957 στην τοποθεσία, η οποία θεωρήθηκε ως μια από τις χειρότερες πυρηνικές καταστροφές στην ευρωπαϊκή ιστορία εκείνη την εποχή.

Τώρα, η πυρασφάλεια στο Sellafield δημιουργεί αυξανόμενη ανησυχία όπως φαίνεται από τις εμπιστευτικές πληροφορίες και της ρυθμιστικής αρχής.

Υπάρχουν προειδοποιήσεις ότι «οι κανονιστικές πληροφορίες δείχνουν ότι απαιτούνται βελτιώσεις στη συμβατική ασφάλεια, την πυρασφάλεια, την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και την προοδευτική μείωση του κινδύνου υψηλού κινδύνου».

Καθόλου τυχαίο δεν είναι άλλωστε ότι όπως αποκαλύπτει ο Guardian, ο πιο επικίνδυνος και με τα υψηλότερα επίπεδα ασφαλείας πυρηνικός σταθμός του Ηνωμένου Βασιλείου, έχει παραβιαστεί από ομάδες χάκερ που συνδέονται στενά με τη Ρωσία και την Κίνα.

Μάλιστα όπως σημειώνει το δημοσίευμα οι Αρχές δεν γνωρίζουν ακριβώς πότε παραβιάστηκαν για πρώτη φορά τα πληροφοριακά συστήματα, ωστόσο οι παραβιάσεις εντοπίστηκαν για πρώτη φορά ήδη από το 2015.