Conus geographus: Το διαβολικό σαλιγκάρι που σκοτώνει

Το δηλητήριό του θεωρείται από τα ισχυρότερα του ζωικού βασιλείου.

Είναι ο «κώνος ο γεωγράφος», ένα αρπακτικό θαλάσσιο σαλιγκάρι που έχει προκαλέσει δεκάδες θανάτους κολυμβητών και ψαράδων. Φαίνεται όμως ότι ο δολοφόνος δεν χρειάζεται καν να τσιμπήσει τη λεία του: απελευθερώνει στο νερό μια μορφή ινσουλίνης που προκαλεί στο θύμα υπογλυκαιμικό σοκ.

Πολλά και επικίνδυνα

Τα σαλιγκάρια κώνοι είναι άφθονα στα περισσότερα τροπικά νερά, ειδικά γύρω από κοραλλιογενείς υφάλους. Χωρίζονται σε δεκάδες διαφορετικά είδη, καθένα από τα οποία παράγει το δικό του κοκτέιλ νευροτοξινών, με το οποίο σκοτώνει μαλάκια, σκουλήκια, ακόμα και μικρά ψάρια.

Αρκετά είδη κυριολεκτικά καμακώνουν τα θύματά τους εκτοξεύοντας ένα μυτερό, τροποποιημένο δόντι. Άλλοι κώνοι, όπως ο επικίνδυνος Conus geographus, πιστεύεται ότι απελευθερώνουν δηλητήρια στο νερό με τα οποία μουδιάζουν ή σκοτώνουν τη λεία τους από μακριά. Αν χρειαστεί, την τσιμπούν με το «καμάκι» τους καθώς την καταπίνουν.

Τα δηλητήρια

Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν το χημικό οπλοστάσιο του δολοφόνου, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Γιούτα εξέτασαν το γονιδίωμά του και εντόπισαν αλληλουχίες που παρουσίασαν μια περίεργη ομοιότητα με το γονίδιο της ινσουλίνης.

Διαπίστωσαν τελικά ότι το σαλιγκάρι παράγει μια ασυνήθιστη μορφή της ορμόνης, αποτελούμενη από λιγότερα αμινοξέα. Στις εργαστηριακές δοκιμές, ένα δείγμα της ασυνήθιστης ινσουλίνης, το οποίο παρασκεύασαν οι ερευνητές, έριξε απότομα τα επίπεδα σακχάρου σε ψάρια ζέβρες. Ακόμα κι όταν απλώς απελευθερώθηκε στο νερό, σχεδόν παρέλυσε τις προνύμφες ψαριών.

«Είναι μια μοναδική μορφή ινσουλίνης. Είναι κοντύτερη από οποιαδήποτε άλλη ινσουλίνη έχει περιγραφεί στα ζώα» αναφέρει ο Μπαλντομέρο Ολιβέρα, επικεφαλής της μελέτης. «Την βρήκαμε στο δηλητήριο σε μεγάλες ποσότητες» λέει. Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κώνος ο γεωγράφος δεν αποκλείεται να μπορεί να ξεπαστρεύει ολόκληρα κοπάδια μικρών ψαριών προκαλώντας τους υπογλυκαιμικό σοκ.

Οι συγγενείς

Και ο κώνος ο γεωγράφος δεν είναι το μόνο είδος που ακολουθεί την ίδια τακτική. Το συγγενικό Conus tulipa βρέθηκε να παράγει μια παρόμοια ινσουλίνη, ενώ άλλα είδη που τρέφονται με μαλάκια ή σκουλήκια αντί με ψάρια συνθέτουν ινσουλίνες αντίστοιχες με αυτές των μαλακίων και των σκουληκιών.

Παρόλο όμως που το κοκτέιλ δηλητηρίων είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των θηραμάτων, οι κώνοι χρησιμοποιούν τα όπλα τους όχι μόνο για κυνήγι αλλά και για άμυνα: εκατοντάδες άνθρωποι που ακούμπησαν σαλιγκάρια κώνους δέχτηκαν τσιμπήματα από τους εκτινασσόμενο δόντι τους.

Το τσίμπημα πολλών κώνων είναι επιπόλαιο σαν τσίμπημα μέλισσας. Όμως ο κώνος ο γεωγράφος είναι πραγματικά επικίνδυνος: η διαθέσιμη βιβλιογραφία περιέχει αναφορές για περίπου 30 θανάτους τους τελευταίους τρεις αιώνες.

Κάποιοι μάλιστα του έχουν δώσει το παρατσούκλι «σαλιγκάρι τσιγάρο», εννοώντας πως όποιος τσιμπηθεί μόλις που προλαβαίνει να καπνίσει το τελευταίο του τσιγάρο.

Το δήγμα του Conus geographus μπορεί εύκολα να σκοτώσει έναν ενήλικα.

Το βίντεο δείχνει το σαλιγκάρι να αναισθητοποιεί ένα ψάρι: