Ο Γρηγόρης Γεροτζιάφας, καθηγητής αιματολογίας της Αιματολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Σορβόνης, δίνει όλες τις απαντήσεις στο iEidiseis.gr για το AstraZeneca. «Πλήθος πολιτών με διάφορα σοβαρά ή μη προβλήματα υγείας αναρωτιέται, ανησυχεί και διστάζει να εμβολιαστεί.

Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι μία και σαφής: Πρέπει να εμβολιστούμε με τα εμβόλια που είναι διαθέσιμα σήμερα» τονίζει σε άρθρο του.

Η ανακοίνωση τον Μάρτη των πρώτων περιπτώσεων ασθενών που μετά την χορήγηση εμβολίου της ASTRA-ZENECA παρουσίαν σοβαρά θρομβωτικά συμβάντα, όπως η θρόμβωση εγκεφαλικών φλεβών και η θρόμβωση της σπληνική φλέβας ή θρόμβωση άλλων σπλαχνικών φλεβών μαζί με σοβαρή θρομβοπενία προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στην διεθνή ιατρική κοινότητα και φόβο στον πληθυσμό σχετικά με την ασφάλεια αυτού του εμβολίου.

Η ανησυχία μεγάλωσε όταν ανακοινώθηκαν ορισμένοι θάνατοι ως αποτέλεσμα του συνδρόμου που ονομάστηκε Vaccine induced ΙmmuneThrombosis and Thrombocytopenia (VITT) (σύνδρομο αυτοάνοσης θρόμβωσης και θρομβοπενίας που προκαλείται από τα εμβόλια της ASTRA-Zeneca, Johnson & Johnson). Μέχρι σήμερα δεν έχει αναφερθεί κάποιο περιστατικό συνδρόμου VITT σε πολίτες που εμβολιάστηκαν με mRNA εμβόλια (Pfizer ή Moderna).

Τα δεδομένα που υπάρχουν σήμερα δείχνουν ότι το σύνδρομο VITT:

1. Είναι σπάνιο; εμφανίζεται σε 1 άτομο ανά 100 000 εμβολιασμούς

2. πυροδοτείται από τον συνδυασμό του αδενοϊού (που είναι ο φορέας του mRNA της πρωτεΐνης ακίδας του κορoνoϊού) και της πρωτεΐνης ακίδας (Spikeprotein) που όταν παράγεται από τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού προκαλεί την παραγωγή αντισωμάτων (δηλαδή προκαλεί την ανοσολογική απάντηση εναντίον του κορoνoϊού. Η πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2 έχει σημαντική βιολογική δράση

3. σχετίζεται με υπέρμετρη αυτοάνοση απάντηση του οργανισμού που, εάν δεν διαγνωσθεί έγκαιρα, οδηγεί σε θρομβοπενία και θρόμβωση

Ο αριθμός των ασθενών με VITT είναι πολύ μικρός και δεν επιτρέπει το καθορισμό το προφίλ κινδύνου ώστε να γίνει η επιλογή του τύπου του εμβολίου (mRNA ή αδενοϊός) σε εξατομικευμένη βάση. Μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται το όριο ηλικίας ως κριτήριο γα την χορήγηση των εμβολίων «αδενοϊού ». Ωστόσο, τα όρια ηλικίας που έχουν καθορισθεί σε σχέση με τον κίνδυνο εμφάνισης VITT διαφέρουν από χώρα σε χώρα (π.χ. στην Γαλλία το όριο ηλικίας είναι τα 55 χρόνια, στην Ελλάδα και στην Γερμανία είναι τα 30 χρόνια, ενώ στην Μεγάλη Βρετανία είναι τα 40 χρόνια). καθώς καθορίζονται σε σημαντικό βαθμό από την συμμετοχή των εμβολίων της Astra Zeneca και Johnson&Johnson στο εμβολιαστικό πρόγραμμα της κάθε χώρας. Όμως, δεν υπάρχουν ισχυρά επιδημιολογικά δεδομένα που να υποστηρίζουν την επιλογή του ενός ή του άλλου ηλικιακού ορίου. Επιπλέον ο κίνδυνος VITT ακόμη και για νεαρούς πολίτες είναι ελάχιστος και πολύ μικρότερος από τον κίνδυνο νοσηλείας των νεαρών πολιτών με COVID-19 στην ΜΕΘ.

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα και με βάση την ανάγκη μαζικού και γρήγορου εμβολιασμού ώστε να ελεγχθεί η πανδημία η ομάδα 10 διεθνώς αναγνωρισμένων ειδικών στην θρόμβωση καλεί στην συνέχιση και εντατικοποίηση του εμβολιαστικού προγράμματος συμπεριλαμβάνοντας και τα εμβόλια AstraZneca και Jhonson&Jhonson. Δεδομένης της έλλειψης κριτηρίων που περιγράφουν ένα «ατομικό προφίλ επικινδυνότητας» έχει ιδιαίτερη σημασία η έγκαιρη διάγνωση του VITT. Οι οικογενειακός γιατρός ή ο γιατρός της πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι οι αρμόδιοι για να αξιολογήσουν εάν τα πιθανά συμπτώματα που εμφανίζονται μετά τον εμβολιασμό εμβολιασμό έχουν σχέση με το VITT.

Σύμφωνα με τις οδηγίες που δημοσίευσαν στο έγκριτο περιοδικό Thrombosisand Haemostasis, η εκπαίδευση των γιατρών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης στην διάγνωση του συνδρόμου VITT με βάση τον παρακάτω αλγόριθμο έχει εξαιρετικά μεγάλη σημασία για την ασφάλεια του εμβολιασμού:

Ισορροπία: ξαφνική απώλεια ισορροπίας με σοβαρό πονοκέφαλο ή ζάλη

Όραση: διαταραχές της όρασης (διπλωπία, ή θολή όραση που εμμένει αφού έχετε ανοιγοκλείσει τα μάτια σας)

Λιποθυμία (απώλεια συνείδησης)

Κοιλιακός πόνος: σοβαρός και επίμονος κοιλιακός πόνος, διάρροια, ναυτία, έμετος, αιματηρά ή πηκτά κόπρανα

Οίδημα: πρήξιμο του κάτω ή άνου άκρου (με ή χωρίς αλλαγή χρώματος), δύσπνοια, βήχας με πόνο στο στήθος ή αιμόπτυση

Χρόνος: Τα παραπάνω συμπτώματα εμφανίζονται μεταξύ 4 και 28 ημερών μετά τον εμβολιασμό

Πλήθος πολιτών με διάφορα σοβαρά ή μη προβλήματα υγείας αναρωτιέται, ανησυχεί και διστάζει να εμβολιαστεί. Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι μία και σαφής: Πρέπει να εμβολιστούμε με τα εμβόλια που είναι διαθέσιμα σήμερα. Ο αρμοδιότερος και ικανότερος να απαντήσει στο ερώτημα της ένδειξης του εμβολιασμού είναι ο γιατρός του εμβολιαστικού κέντρου. Για τον λόγο αυτό πρέπει οι υπηρεσίες δημόσιας υγείας που επιβλέπουν τον εμβολιασμό σε συνεργασία με τις ιατρικές επιστημονικές εταιρείες (π.χ. Αιματολογική Εταιρεία, Ρευματολογική Εταιρεία, Αγγειοχειρουργική Εταιρεία κλπ) να εκπαιδεύσουν τους γιατρούς των εμβολιαστικών κέντρων ώστε να εφαρμόζουν με ακρίβεια τις κατευθυντήριες οδηγίες και να μην ακυρώνονται αναίτια εμβολιασμοί.

Καθώς υπάρχει μια δικαιολογημένη ανησυχία μεταξύ των πολιτών ως προς τον κίνδυνο θρόμβωσης πρέπει να ενημερωθούν τόσο οι πολίτες όσο και οι γιατροί ως προς την ασφάλεια των εμβολίων αλλά και να οργανωθεί άμεσα το δίκτυο της φαρμακοεπαγρύπνησης σε σχέση με τις θρομβώσεις και το VITT.

Ο φόβος των πολιτών μπορεί να γίνει πεδίο ανάπτυξης αισχροκέρδιας και οικονομικής εκμετάλλευσης τόσο με πραγματοποίηση άχρηστων αλλά δαπανηρών ιατρικών εξετάσεων όσο και με υψηλού κόστους ιατρικές επισκέψεις σε «ειδικούς».

Η ομάδα των 10 ειδικών παρουσιάζει τι δεν πρέπει να κάνουμε πριν και μετά τον εμβολιασμό:

1. Όχι συστηματική χορήγηση αντιθρομβωτικών φαρμάκων. Δηλαδή δεν παίρνουμε (αν δεν υπάρχει ιατρική ένδειξη) αντιαιμοπεταλιακά (πχ ασπιρίνη) ή αντιπηκτικά φάρμακα

2. Όχι εργαστηριακός έλεγχος κληρονομικής ή επίκτητης θρομβοφιλίας, όχι ανοσολογικός έλεγχος

3. Όχι μέτρηση αντισωμάτων έναντι του 4ουαιμοπεταλιακού παράγοντα (HeparinInduced Thrombocytopeniaantibodies) πριν ή μετά τον εμβολιασμό

4. Όχι μέτρηση των D-dimers πριν και μετά τον εμβολιασμό.

5. Όχι συστηματικός έλεγχος του φλεβικού δικτύου με υπερήχους πριν ή/και μετά τον εμβολιασμό.

6. Δεν υπάρχει αντένδειξη του εμβολιασμού (είτε με εμβόλιο mRNA είτε με εμβόλιο της ASTRAZENECA ή Johnson&Johnson) σε πολίτες με ιστορικό

• φλεβικής ή αρτηριακής θρόμβωσης
• αυτοάνοσης νόσου, συμπεριλαμβανομένης και της αυτοάνοσηςθρομβοπενίας
• θρομβοπενίας που προκαλείται από την ηπαρίνη. Σε αυτούς του πολίτες λόγω πιθανής «γενετικής ευαισθησίας» είναι προτιμότερη η επιλογή εμβολίου mRNA.
• σε περίπτωση ιστορικού αλλεργίας. Φυσικά αυτό δεν ισχύει με την αλλεργία μετά την πρώτη δόση οποιουδήποτε εμβολίου.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε όλοι ότι χρειάζεται καθολικός και ταχύς εμβολιασμός σε παγκόσμιο επίπεδο προκειμένου να αυξηθεί η «ανασολογική πίεση » και να αποφευχθούν μεταλλάξεις που θα οδηγήσουν σε εμφάνιση στελεχών του SARS-CoV-2 που θα είναι ανθεκτικά στα εμβόλια. Αρά οι «θρομβώσεις» δεν είναι το πραγματικό πρόβλημά μας.
Χρειάζεται λοιπόν να κινητοποιηθούν οι πολίτες στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για να διεκδικήσουν γενικό εμβολιασμό.