Μετά από πολλές εικασίες, η Ρωσία εξαπέλυσε μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» κατά της Ουκρανίας.
Οι εχθροπραξίες μεταξύ των δύο χωρών υπάρχει κίνδυνος να επεκταθούν ευρύτερα.
Η στρατιωτική δράση ήρθε αφότου η Ρωσία αποφάσισε να στείλει την «ειρηνευτική δύναμη» στην περιοχή Ντονμπάς της Ανατολικής Ουκρανίας, που τελεί υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών.
Της ρωσικής δράσης προηγήθηκε ένα κύμα κυβερνοεπιθέσεων στην Ουκρανία με στόχους δύο τράπεζες, τα υπουργεία Άμυνας, Εξωτερικών, Πολιτισμού και Αμύνης.
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ουκρανίας κατηγόρησε τη Ρωσία ότι διεξήγαγε αυτές τις κυβερνοεπιθέσεις και σημείωσε επίσης ότι αυτή είναι μια από τις μεγαλύτερες επιθέσεις του είδους που έχει δει ποτέ.
Αυτές οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο φαίνεται να προέρχονται κατευθείαν από τις τακτικές υβριδικού πολέμου που υιοθέτησε η Ρωσία κατά των αντιπάλων της τα τελευταία χρόνια.
Συγκρίνοντας τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 με την τρέχουσα σειρά γεγονότων που εκτυλίσσονται μέσα και γύρω από την Ουκρανία, αυτό το άρθρο αναλύει τον τρόπο με τον οποίο η Ρωσία προσπαθεί να τελειοποιήσει το βιβλίο οδηγιών για υβριδικό πόλεμο χρησιμοποιώντας νέες τεχνικές και μαθαίνοντας από τις αντιδράσεις της Δύσης.
Έννοια του υβριδικού πολέμου
Ο υβριδικός πόλεμος ουσιαστικά αναφέρεται στη χρήση μη συμβατικών μεθόδων πολέμου συνδυασμένων με τα παραδοσιακά μέσα στρατιωτικών ενεργειών.
Περιλαμβάνει μέσα όπως ο οικονομικός καταναγκασμός, η παραπληροφόρηση και η προπαγάνδα, η χρήση πληρεξουσίων, ο κυβερνοπόλεμος κ.λπ.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πολλά πλεονεκτήματα που προσφέρει αυτός ο τρόπος πολέμου, είναι αρκετά κατανοητό γιατί τα έθνη σήμερα επιλέγουν αυτόν τον τρόπο δράσης.
Δεδομένου του εγγενούς στοιχείου της ασάφειας στον υβριδικό πόλεμο, η Δύση δυσκολεύτηκε να τον αντιμετωπίσει.
Ωστόσο, λίγες ιδέες που μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμες για τη Δύση για την ανάπτυξη κάποιου είδους άμυνας εναντίον του περιλαμβάνουν τον εντοπισμό μη κρατικών παραγόντων και την αυξημένη ανθεκτικότητα στην αντιμετώπιση των τακτικών παραπληροφόρησης.
Η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014
Τον Φεβρουάριο του 2014, ως αποτέλεσμα της αποτυχίας της υπογραφής από την ουκρανική κυβέρνηση της πολυδιαπραγματευμένης συμφωνίας σύνδεσης της Ουκρανίας με την ΕΕ, παρατηρήθηκε ένας τεράστιος αριθμός αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στην Ουκρανία, γνωστές ως «Euromaidan».
Αυτές οι διαδηλώσεις οδήγησαν στην ανατροπή του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς και στη φυγή του από τη χώρα.
Στη συνέχεια, ο φιλορώσος πολιτικός Σεργκέι Αξιόνοφ διορίστηκε πρωθυπουργός της Κριμαίας μετά τη διαμαρτυρία φιλορώσων ακτιβιστών έξω από το κοινοβούλιο της Κριμαίας.
Αφού η Ρωσία δεσμεύτηκε να χρησιμοποιήσει τις ένοπλες δυνάμεις της στην Ουκρανία, σχεδιάστηκε δημοψήφισμα για να γίνει η Κριμαία μέρος της Ρωσίας – μια κίνηση που καταδικάστηκε από την Ουκρανία.
Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος φέρεται να έδειξαν ότι η πλειοψηφία των πολιτών της Κριμαίας επιθυμούσε να ενταχθεί στη Ρωσία.
Δεδομένου ότι δεν επιτρεπόταν η διεθνής παρατήρηση του δημοψηφίσματος, τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία του.
Ωστόσο, η Κριμαία έγινε επίσημα μέρος της Ρωσίας.
Η τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία είναι παράξενα παρόμοια με το 2014.
Χρήση πληρεξουσίων
Στην περίπτωση της εισβολής του 2014, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσάρτηση της Κριμαίας ήταν μια από τις ομαλότερες εισβολές στη σύγχρονη εποχή.
Οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο να διασφαλιστεί ότι το σχέδιο ήταν εξαιρετικά διακριτικό.
Με στρατιώτες να εισέρχονται τακτικά στην Κριμαία και μαζί με αρκετούς μυστικούς πολίτες-εθελοντές, η εισβολή προχώρησε απαρατήρητη.
Για παράδειγμα, υπήρχαν Ρώσοι άνδρες με ουκρανικές στολές που υποδύονταν την αστυνομία και τον στρατό σε φυλάκια ελέγχου που εξασφάλιζαν τον έλεγχο όλων των ατόμων κατά τη διάρκεια της εισβολής που σχεδίαζε να «κλειδώσει» την Κριμαία για τη Ρωσία.
Μετά την προσάρτηση, αυτοί οι εθελοντές και οι «στρατιώτες» βοήθησαν στην εξασφάλιση των ουκρανικών βάσεων.
Αυτή ήταν μια πολύ πιο προγραμματισμένη κρυφή διείσδυση που όχι μόνο επιτάχυνε αλλά και εξασφάλισε μια σίγουρη προσάρτηση χωρίς μεγάλη αντίδραση από την Ουκρανία.
Η επιχείρηση στην Κριμαία έγινε με ομαλό και κρυφό τρόπο.
Ως αποτέλεσμα, η εισβολή τελείωσε πριν προλάβει ο υπόλοιπος κόσμος να αντεπιτεθεί ή ακόμα και να καταλάβει τι συνέβη.
Παραπληροφόρηση και προπαγάνδα
Στην περίπτωση της Κριμαίας, για να γίνει επίσημα η Κριμαία μέρος της Ρωσίας, το δημοψήφισμα έδωσε στη Ρωσία το πρόσχημα —τη «βούληση του λαού» της Κριμαίας να ενταχθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία— για προσάρτηση.
Η ρωσική προπαγάνδα έχει κατηγορηθεί ότι δεν έχει καμία σχέση με την αντικειμενική πραγματικότητα.
Υπήρξαν κατηγορίες ότι η Ρωσία προσέλαβε ηθοποιούς που έπαιζαν τα θύματα διαφόρων τραγωδιών, κατασκευή αποδεικτικών στοιχείων και πλαστά ρεπορτάζ, μεταξύ άλλων.
Στην περίπτωση της τρέχουσας κρίσης, η ρωσική παραπληροφόρηση είναι ξεκάθαρα εμφανής στην έκθεση των ΗΠΑ που σημείωνε το ρωσικό σχέδιο να «στήσει» επίθεση από Ουκρανούς αξιωματούχους εναντίον του ρωσόφωνου λαού.
Αυτό το περιστατικό θα χρησίμευε ως δικαιολογία για την επίθεση στην Ουκρανία.
Υπάρχει σημαντική συζήτηση γύρω από το θέμα, αυτή η ίδια η συζήτηση δείχνει τη δύναμη της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας στην προώθηση ενός αφηγήματος.
Κυβερνοεπιθέσεις στην Ουκρανία
Ωστόσο, το πιο σημαντικό μέρος του υβριδικού πολέμου είναι η σειρά κυβερνοεπιθέσεων στην Ουκρανία, που αποδίδονται στη Ρωσία.
Αυτές οι επιθέσεις βοήθησαν τη Ρωσία να κρατήσει το ουκρανικό σύστημα ασφαλείας απασχολημένο με την αντιμετώπιση των συνεπειών των παραβιάσεων και των διαταραχών στον κυβερνοχώρο.
Στην περίπτωση της κρίσης της Κριμαίας τον Μάρτιο του 2014, οι κυβερνοεπιθέσεις κατά της Ουκρανίας οδήγησαν σε κατάρρευση των γραμμών επικοινωνίας στην περιοχή.
Εκτός από αυτό, οι ιστοσελίδες της ουκρανικής κυβέρνησης παραβιάστηκαν και παρέμειναν μη λειτουργικές μέχρι 72 ώρες αφότου η Ρωσία κατέλαβε την Κριμαία.
Στην περίπτωση της τρέχουσας κρίσης, μια παρόμοια πορεία ρωσικής δράσης είναι εμφανής.
Στις 14 Ιανουαρίου 2022, μια μεγάλη κυβερνοεπίθεση έπληξε ιστότοπους της ουκρανικής κυβέρνησης που προειδοποίησε τους Ουκρανούς να «φοβούνται και να περιμένουν τα χειρότερα».
Στην πραγματικότητα, οι Ρώσοι έχουν τελειοποιήσει τη χρήση κυβερνοεπιθέσεων για να επιτύχουν τους γεωπολιτικούς τους στόχους.
Παρόμοια χρήση κυβερνοεπιθέσεων παρατηρήθηκε το 2007 στην Εσθονία, όταν η Ρωσία εξαπέλυσε μια σειρά κυβερνοεπιθέσεων εναντίον εσθονικών τραπεζών και κυβερνητικών τοποθεσιών.
Ομοίως, το 2008, σε μια διαμάχη με τη Γεωργία, ακόμη και πριν επιτεθούν οι ρωσικές δυνάμεις, υπήρξαν κυβερνοεπιθέσεις και τακτικές παραπληροφόρησης που επηρέασαν σημαντικά το κατεστημένο της γεωργιανής ασφάλειας.
