Όσο απίστευτο και αν ακούγεται σήμερα, κάποτε οι άνθρωποι θεωρούσαν τον κανιβαλισμό ωφέλιμο για την υγεία. Και όχι μόνο αυτό αλλά προχωρούσαν και στον κανιβαλισμό με… συνταγή γιατρού.
Εκεί μάλιστα, κρύβεται και η απάντηση γύρω από πιο τρελές γωνιές της ευρωπαϊκής ιστορίας, σε μια εποχή που είχαν εμμονή με τις αιγυπτιακές μούμιες.
Πιο συγκεκριμένα, καθοδηγούμενοι πρώτα από την πεποίθηση ότι τα θρυμματισμένα ανθρώπινα λείψανα μπορούσαν να θεραπεύσουν οτιδήποτε, από βουβωνική πανώλη μέχρι πονοκέφαλο, και στη συνέχεια από τις μακάβριες ιδέες που είχαν οι βικτωριανοί άνθρωποι για τη διασκέδαση μετά το δείπνο, τα τυλιγμένα με επιδέσμους πτώματα των αρχαίων Αιγυπτίων ήταν ένα γοητευτικό θέμα από τη Μέση Εποχές έως τον δέκατο ένατο αιώνα.
Η πεποίθηση ότι οι μούμιες θα μπορούσαν να θεραπεύσουν ασθένειες έχει οδηγήσει τους ανθρώπους να τρώνε για αιώνες κάτι με απαίσια γεύση. Η μούμια, προϊόν που δημιουργήθηκε από μουμιοποιημένα πτώματα, ήταν μια φαρμακευτική ουσία που καταναλώνονταν για αιώνες από πλούσιους και φτωχούς, διαθέσιμη στα φαρμακεία και δημιουργήθηκε από υπολείμματα μουμιών που έφεραν από αιγυπτιακούς τάφους στην Ευρώπη.
Τον δωδέκατο αιώνα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν αλεσμένες μούμιες για τις αρχαίες φαρμακευτικές τους ιδιότητες. Οι μούμιες ήταν προτεινόμενα φάρμακα για τα επόμενα 500 χρόνια.
Σε έναν κόσμο χωρίς αντιβιοτικά, οι γιατροί συνταγογραφούσαν κρανία, οστά και κιμά για τη θεραπεία ασθενειών, από πονοκεφάλους μέχρι πρήξιμο ή θεραπεία της πανώλης.
Δεν ήταν όλοι πεπεισμένοι.
Ο Guy de la Fontaine, ένας βασιλικός γιατρός, αμφέβαλλε ότι η μούμια ήταν χρήσιμο φάρμακο και είδε ψεύτικες μούμιες, φτιαγμένες από νεκρούς αγρότες στην Αλεξάνδρεια το 1564. Κατάλαβε ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να εξαπατηθούν. Δεν κατανάλωναν πάντα αυθεντικές αρχαίες μούμιες.
Αλλά οι πλαστογραφίες δείχνουν ένα σημαντικό σημείο: ότι υπήρχε μια συνεχής ζήτηση για νεκρό κρέας για χρήση στην ιατρική, και η προσφορά πραγματικών αιγυπτιακών μουμιών δεν μπορούσε να καλύψει αυτή τη ζήτηση.
Οι φαρμακοποιοί και οι φυτοθεραπευτές συνέχισαν να διανέμουν φάρμακα από μούμια μέχρι τον 18ο αιώνα.
Δεν πίστευαν όλοι οι γιατροί ότι οι ξηρές, παλιές μούμιες ήταν το καλύτερο φάρμακο. Ωστόσο, ακόμη και ο βασιλιάς της Αγγλίας, Κάρολος Β’, έπαιρνε φάρμακα από ανθρώπινα κρανία μετά από μια κρίση, και μέχρι το 1909, οι γιατροί χρησιμοποιούσαν συνήθως ανθρώπινα κρανία για τη θεραπεία νευρολογικών παθήσεων.
Για τη βασιλική ελίτ, η κατανάλωση μουμιών φαινόταν κατάλληλο φάρμακο, καθώς οι γιατροί ισχυρίζονταν ότι η μούμια ήταν φτιαγμένη από Φαραώ. Ο βασιλιάς έτρωγε βασιλικά. Τον 19ο αιώνα, οι άνθρωποι δεν κατανάλωναν πλέον μούμιες για να θεραπεύσουν ασθένειες, αλλά οι Βικτωριανοί οργάνωσαν «πάρτι ανοίγματος », στα οποία ξετυλίγονταν αιγυπτιακά πτώματα για διασκέδαση σε ιδιωτικά πάρτι.
Η πρώτη αποστολή του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο το 1798 προκάλεσε την ευρωπαϊκή περιέργεια και επέτρεψε στους ταξιδιώτες του δέκατου ένατου αιώνα στην Αίγυπτο να φέρουν στην Ευρώπη ολόκληρες μούμιες που αγόρασαν από τους δρόμους της Αιγύπτου, γράφει το IFL Science.
Τα πρώτα γεγονότα ξετυλίγματος από τους επιδέσμους είχαν τουλάχιστον μια εμφάνιση ιατρικής αξιοπρέπειας. Το 1834, ο χειρουργός Thomas Pettigrew ξεσκέπασε μια μούμια στο Royal College of Surgeons.
Στην εποχή του, οι αυτοψίες και οι επεμβάσεις γίνονταν δημόσια αυτό το ξετύλιγμα ήταν απλώς ένα ακόμη δημόσιο ιατρικό γεγονός. Σύντομα, ακόμη και ο ισχυρισμός της ιατρικής έρευνας χάθηκε. Οι μούμιες δεν ήταν πλέον φαρμακευτικές, αλλά συναρπαστικές. Ένας οικοδεσπότης που μπορούσε να διασκεδάσει το κοινό ενώ ξετύλιγε τη μούμια ήταν αρκετά πλούσιος για να έχει μια πραγματική μούμια.
Η συγκίνηση που έβλεπε κανείς να δει ξερά σάρκα και οστά να εμφανίζονται καθώς αφαιρούνταν οι επίδεσμοι έκανε τους ανθρώπους να συγκεντρωθούν σε αυτές τις αποκαλύψεις, είτε σε ένα ιδιωτικό σπίτι είτε στο θέατρο μιας μορφωμένης κοινωνίας.
Τα πάρτι ξετυλίγματος της μούμιας τελείωσαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Τα μακάβρια συναισθήματα έμοιαζαν κακόγουστα και η αναπόφευκτη καταστροφή των αρχαιολογικών καταλοίπων φαινόταν ατυχής.
Τότε η ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών τροφοδότησε μια νέα τρέλα. Ο ξαφνικός θάνατος το 1923 του Λόρδου Carnarvon, του χορηγού της αποστολής του Τουταγχαμών, οφειλόταν σε φυσικά αίτια, αλλά σύντομα αποδόθηκε σε μια νέα δεισιδαιμονία – την «κατάρα της μούμιας».
Το 2016, ο αιγυπτιολόγος John J. Johnston φιλοξένησε την πρώτη δημόσια πώληση μούμιας από το 1908. Εν μέρει τέχνη, εν μέρει επιστήμη και εν μέρει ψυχαγωγία, ο Τζόνστον δημιούργησε μια καθηλωτική αναπαράσταση του τι σημαίνει να είσαι παρών σε ένα βικτοριανό ξετύλιγμα.
Σήμερα, η μαύρη αγορά και το λαθρεμπόριο αρχαιοτήτων – συμπεριλαμβανομένων των μουμιών – αξίζει περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια.
Κανένας σοβαρός αρχαιολόγος δεν θα ξετύλιγε μια μούμια και κανένας γιατρός δεν θα πρότεινε να την φάει κάποιος. Όμως η έλξη της μούμιας παραμένει ισχυρή. Εξακολουθούν να πωλούνται, εξακολουθούν να λειτουργούν και εξακολουθούν να αποτελούν εμπόρευμα, γράφει ο Marcus Harmes, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του South Queensland.
