Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;
Αυτοάνοσα νοσήματα είναι οι ασθένειες που ο οργανισμός μας ουσιαστικά επιτίθεται στον εαυτό του, στα κύτταρα του και κατ’ επέκταση στα όργανα του.
Το ανοσολογικό μας σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί είναι η άμυνα μας στις ασθένειες. Στα αυτοάνοσα το ανοσοποιητικό δεν «πέφτει» δεν δυσλειτουργεί αλλά αντιθέτως βρίσκεται σε υπερδραστηριότητα, υπερλειτουργεί με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζει τα δικά του στοιχεία και να καταστρέφει τους υγιείς ιστούς του.
Την τελευταία δεκαετία τα αυτοάνοσα είχαν ραγδαία αύξηση με ισχυρότερους και συνηθέστερους αντιπροσώπους τα εξείς:
- Σκλήρυνση κατά πλάκας
- Μυασθένειες
- Διαβήτης τύπου Ι
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
- Ψωρίαση
- Ελκώδης κολίτιδα
- Νόσος του Crohn
- Ερυθηματώδης λύκος
- Δερματίτιδες, π.χ. σκληροδερμία
Πώς θα καταλάβω ότι ένα αυτοάνοσο νόσημα επιδρά στην ψυχολογία μου;
Τα αυτοάνοσα νοσήματα δεν μπορούμε να πούμε ότι οφείλονται αποκλειστικά στην ψυχολογία και κυρίως στο άγχος. Υπάρχουν όμως σημαντικές ενδείξεις για τον ρόλο του ψυχολογικού παράγοντα στ’ αυτοάνοσα. Σε αρκετούς ασθενείς ένα ιδιαίτερα έντονο ψυχολογικό στρες προηγείται της εμφάνισης τους. Κάποιο έντονο γεγονός ζωής, μια εμπειρία που τους φόρτισε, ένα έντονο άγχος η θλίψη συσχετίζεται με την περίοδο πριν την διάγνωση ενός αυτοάνοσου.
Η δεύτερη ένδειξη αφορά στο γεγονός ότι μετά την εμφάνιση ενός αυτοάνοσου ο ασθενής επηρεάζεται και με ψυχολογικά συμπτώματα όπως το άγχος και την θλίψη. Επίσης κατά την διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας η έξαρση ή ύφεση συμπτωμάτων έχουν κάνουν πολύ με το ψυχολογικό στρες και την διαχείριση συναισθημάτων όπως είναι ο θυμός, το άγχος και η θλίψη.
Τα αυτοάνοσα επιδρούν στην ψυχολογία όπως τα περισσότερα χρόνια ιατρικά νοσήματα. Δεν σημαίνει όμως ότι όλοι οι ασθενείς μ ένα αυτοάνοσο θα τον αναπτύξουν στην πορεία της νόσου και κάποια από τα παρακάτω εμφανίζονται το ίδιο συχνά και στο γενικό πληθυσμό που δεν πάσχει από μια χρόνια νόσο. Αυτό σημαίνει ότι παίζει σημαντικό ρόλο η προσωπικότητα, η προδιάθεση για ψυχολογικές διαταραχές , τα γεγονότα ζωής και όχι μόνο η έναρξη ενός αυτοάνοσου. Η ψυχολογία υγείας που ασχολείται με την στήριξη ασθενών με χρόνια νοσήματα έχει συνοψίσει σε διάφορες έρευνες τις συχνότερες ψυχολογικές δυσκολίες που μπορεί ν’ ακολουθήσουν ένα αυτοάνοσο.
- Άγχος
- Εξάρσεις θυμού
- Φοβίες
- Κατάθλιψη
- Χρόνιο πόνο
- Σεξουαλικές δυσκολίες
- Διαταραχή στους οικογενειακούς ρόλους
- Κοινωνική απόσυρση
- Άρνηση για συμμόρφωση στην θεραπεία
- Δυσκολία να έχει την ζωή με τους ρυθμούς και τις συνήθειες που είχε υιοθετήσει
- Μειώσει στην ικανότητά του στον εργασιακό χώρο
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
- Απώλεια της ευχαρίστησης που απορρέει από διαφορετικές καθημερινές δραστηριότητες
Ποιους αφορούν τα αυτοάνοσα νοσήματα;
Τα αυτοάνοσα είναι το πιο συχνό αίτιο των χρόνιων ασθενειών και έρχονται τ αντιμετωπίζουν πιο συχνά οι άνθρωποι απ’ ότι με τον καρκίνο ή τις καρδιοπάθειες. Στην Αμερική 1 στους 5 θα νοσεί κάποια στιγμή με κάποιο αυτοάνοσο ενώ 1 στους 10 στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάσχει από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.
Τα αυτοάνοσα νοσήματα θεωρούνται μια πολυπαραγοντική νόσος δηλαδή η αιτιοπαθολογία τους δεν έχει βρεθεί να είναι ένα και μοναδικό αίτιο. Οι παράγοντες που έχουν μελετηθεί για την εύρεση του αιτίου είναι : βακτήρια, ιοί, φάρμακα, χημικές ουσίες, διατροφικοί , ψυχολογικοί και περιβαντολλογικοί παράγοντες. Δεν έχει βρεθεί όμως μέχρι και σήμερα ερευνητικά ένας απ’ αυτούς τους παράγοντες σαν αποκλειστικό αίτιο της έναρξης για τ αυτοάνοσα νοσήματα.
Δεν είναι κληρονομικές παθήσεις αλλά έχει βρεθεί μια συσχέτιση σε ίδια μέλη μιας οικογένειας να πάσχουν από διαφορετικά αυτοάνοσα. Φαίνεται να υπάρχει μια γονιδιακή προδιάθεση που έχει έναρξη, έξαρση και ύφεση από διαφορετικούς παράγοντες.
Πως μπορώ να βοηθηθώ ψυχολογικά θεραπευτικά για ένα αυτοάνοσο νόσημα;
Η ψυχο-εκπαιδευτική προσέγγιση, η συμβουλευτική για θέματα υγείας αλλά και η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία είναι θεραπευτικοί τρόποι που συνδυάζονται με την ιατρική θεραπεία με στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής και των ψυχολογικών επιδράσεων.
Σύμφωνα με το βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο, η αναγνώριση της σκέψης, του συναισθήματος και της συμπεριφοράς του ασθενή σε σχέση με την νόσο του είναι ο πιο αξιόπιστος και αποτελεσματικός τρόπος σε συνδυασμό με την ιατρική θεραπεία για ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Η ψυχολογία υγείας μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή:
- Στην αλλαγή του αρνητικού τρόπου σκέψης που προκαλεί μια χρόνια νόσος (πχ απαισιοδοξία για το μέλλον)
- Στην διαχείριση έντονων συναισθημάτων όπως θλίψη, άγχος και θυμό
- Στην ενθάρρυνση τοποθέτησης στόχων για το μέλλον , αποκατάσταση κίνησης και ρόλων στην ζωή τους.
- Στρατηγικές αντιμετώπισης για της δυσκολίες της νόσου
- Επικοινωνία και κατανόηση της πληροφορίας του ιατρού και των άλλων επαγγελματιών υγείας
- Συμμόρφωση και υποστήριξη σε ιατρικές συστάσεις, φαρμακευτική αγωγή και στην θεραπεία
- Να δεχθούν την διάγνωση τους και να προσαρμόσουν την ζωή τους πάνω σε αυτήν.
- Να θεραπεύσει τυχόν ψυχολογικές διαταράξεις που συχνά εμφανίζονται μαζί με την νόσο π.χ. φοβίες, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού κλπ.
- Να επικοινωνούν με ποιο αποδοτικό τρόπο την ψυχική οδύνη που αισθάνονται στα μέλη της οικογένειας τους.
- Να βοηθήσει την οικογένεια να αντιμετωπίσει τις ψυχολογικές επιπτώσεις που είχε η διάγνωση της ασθένειας του αγαπημένου τους.
- Να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε πρόβλημα σχετίζεται με την ασθένεια τους.
Η κάθε ασθένεια έχει διαφορετική επίδραση στον κάθε άνθρωπο και στο περιβάλλον του οπότε οι στόχοι του ψυχολόγου στο χώρο υγείας αναπλάθονται συνέχεια ανάλογα από τις ανάγκες του καθένα.
ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΑΝΝΑ ΧΑΤΖΗΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
