Γράφει ο Πέτρος Χασάπης
Υπάρχουν δύο έννοιες μέσα στο ισχύον Σύνταγμα που συγχέονται μάλλον σκόπιμα. Είναι οι έννοιες του Κράτους και της Πολιτείας.
Το κείμενο του Συντάγματος δεν ξεκαθαρίζει τι εννοεί με αυτές τις δύο έννοιες. Από την επιστήμη του Συνταγματικού Δικαίου, η μια έννοια, αυτή του κράτους, είναι ξεκάθαρη και αναφέρεται ως οργάνωση λαού. Ειδικότερα:
«Κράτος είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση ενός λαού μόνιμα εγκατεστημένου σε ορισμένη χώρα, εντός της οποίας ασκεί πρωτογενή και αυτοδύναμη (κυρίαρχη) εξουσία». Αντίθετα για την έννοια της Πολιτείας οι γνώμες δεν συμπίπτουν. Έτσι μπορεί ο καθένας να εννοήσει την Πολιτεία όπως τον βολεύει.
Το ισχύον Σύνταγμα αναφέρει τον όρο Πολιτεία στις επικεφαλίδες των κεφαλαίων του (Τμήμα Β΄, Σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας, Μέρος τρίτο, Οργάνωση και Λειτουργίες της Πολιτείας) και είναι λίγες οι υποχρεώσεις που βάζει στην Πολιτεία, όπως, στην παράγραφο 1 του άρθρου 2, για τονσεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου ή στο άρθρο 52 όπου ορίζει ότι η ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτουργών της Πολιτείας.
Αντίθετα όταν θέλει να βάλει άλλες υποχρεώσεις ή επιβαρύνσεις, αυτές τις επιβάλει στο Κράτος, δηλαδή στο λαό. Αυτό γίνεται σε πάνω από 40 σημεία του συνταγματικού κειμένου.
Ενώ ο λαός είναι πρωτογενές συστατικό στοιχείο της έννοιας του Κράτους και μάλιστα το ίδιο το Σύνταγμα ρηματικά θεωρεί ως θεμέλιο του πολιτεύματος την Λαϊκή Κυριαρχία (άρ. 1, παρ. 2) και στην παρ. 3 του ίδιου άρθρου ορίζει ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, εντούτοις πουθενά δεν αναμιγνύει τον Λαό στην οργάνωση της Πολιτείας.
Ο Λαός στο ελληνικό Σύνταγμα ενυπάρχει μόνιμα ως το υποκείμενο των υποχρεώσεων του κράτους (των χρεών, των φόρων κ.λ.π.), αλλά η μόνη υποχρεωτική στο Σύνταγμα ανάμιξή του με τα θέματα της Πολιτείας είναι η συμμετοχή του στις εκλογές μια χρονική στιγμή που προσέρχεται στις κάλπες κάθε 4 χρόνια (άρθ. 53 παρ. 1 σε συνδυασμό με το άρθ. 51 παρ. 3).
Στο κεφάλαιο «Σύνταξη της Πολιτείας» (Τμήμα Α΄του Τρίτου Μέρους) αντί για το Λαό περιλαμβάνει τα πολιτικά κόμματα (άρθ. 29), προφανώς ταυτίζοντας το Λαό με τα κόμματα και μάλιστα υποχρεώνει το κράτος (δηλαδή τον Λαό) να τα χρηματοδοτεί.
Ο Λαός λοιπόν είναι απόλυτα υπεύθυνος για τις ενέργειες των οργάνων της Πολιτείας, ενώ τα όργανα της Πολιτείας είναι παντελώς ανεύθυνα και δεν διώκονται, αρχής γενομένης από τον ΠτΔ που είναι παντελώς ανεύθυνος (αρθ. 35), μέχρι τα μέλη της κυβέρνησης που δεν διώκονται με το άρθρο 86 και τους βουλευτές που έχουν ασυλία (άρθρο 61).
Έτσι λοιπόν, όταν ακούτε πολιτικούς να μιλάνε (κυρίως στα ΜΜΕ) θα προσέξετε πως όταν αναφέρονται στα όργανα της Πολιτείας, δηλαδή στους ίδιους και στο πολιτικό σύστημα (Πολίτευμα) γενικότερα, δεν καταλογίζουν συγκεκριμένες ευθύνες παρά μόνο μιλάνε για πολιτική ευθύνη, δηλαδή αέρα κοπανιστό.
Όταν όμως αναφέρονται σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις και δη οικονομικές κ.λ.π., τότε μιλάνε για υποχρεώσεις του κράτους, δηλαδή του Λαού, χωρίς όμως ο Λαός να έχει συμμετάσχει πουθενά στην πρόκληση αυτών των υποχρεώσεων. Με τον τρόπο αυτό οι πολιτικοί, μεταφέρουν τις δικές τους αποκλειστικά ευθύνες στον μη φέροντα καμία ευθύνη Λαό και κατ’ επέκταση στην κοινωνία.
Επομένως, ένα Νέο Σύνταγμα (ως καταστατικός χάρτης του Κράτους) που επιβάλλεται τάχιστα να θεσπιστεί, θα πρέπει να ορίσει με σαφήνεια τα όρια της συμμετοχής και της ευθύνης τόσο του Λαού, όσο και των πολιτικών αντιπροσώπων του (ως επί μέρους διαχειριστικών οργάνων του Κράτους) και όχι της αφηρημένης έννοιας «Πολιτείας».
Περί «Πολιτείας» μπορούμε να μιλάμε ακαδημαϊκά και πλατωνικά, αλλά όταν πρόκειται για οργάνωση και άσκηση Κρατικής Εξουσίας, θα πρέπει να μιλάμε εντελώς πρακτικά με δεσμευτικό καταστατικό (συνταγματικό) κείμενο, όπως ακριβώς γίνεται με όλα τα καταστατικά των Νομικών Προσώπων.
