Το επικίνδυνο παιχνίδι των κυρώσεων μεταξύ Δύσης και Ρωσίας συνεχίζεται με αμείωτη ένταση και όσο πλησιάζει ο χειμώνας όλο και περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι η κρίση θα μεταφερθεί στο ενεργειακό πεδίο με την Μόσχα να απειλεί ότι θα κλείσει τη στρόφιγγα του φυσικού αερίου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αξιωματούχοι της ΕΕ εργάζονται για να προετοιμάσουν σχέδια ώστε να αποφευχθεί ενεργειακό κραχ και οι όποιες επιπτώσεις θα έχει αυτό στις ζωές των Ευρωπαίων.
Υπό τον φόβο νέων κυρώσεων η ελληνική πλευρά ανέλαβε πρωτοβουλία, μέσω του υπουργού Περιβάλλοντος, Γιάννη Μανιάτη, ο οποίος, σε επιστολή του προς τον Ευρωπαίο Επίτροπο Ενέργειας, Γκίντερ Ετιγκερ, και τον Προεδρεύοντα του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, Καούντιο ντε Βιντσέντι, προτείνει την δημιουργία ευρωπαϊκού μηχανισμού για την προμήθεια υγροποιημένου Φυσικού Αερίου.
Συγκεκριμένα, ο Γιάννης Μανιάτης προτείνει να δημιουργηθεί «Συντονιστικός Μηχανισμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) έκτακτης ανάγκης», υπό την εποπτεία της Ομάδας Συντονισμού για το Φυσικό Αέριο (Gas Coordination Group), με στόχο την κατά προτεραιότητα παράδοση πλεοναζουσών ποσοτήτων ΥΦΑ στις πλέον πληττόμενες αγορές της Ευρώπης, αντί για άλλους προορισμούς. Η δημιουργία του θα επιτρέψει στα Κράτη-Μέλη, στην Επιτροπή και στις επιχειρήσεις του τομέα του φυσικού αερίου να αναλάβουν, σε συνθήκες στενής συνεργασίας, τις κοινές τους ευθύνες για την εξασφάλιση της παροχής φυσικού αερίου όπως περιγράφονται από την Οδηγία 994/2010 και στο πνεύμα της αλληλεγγύης που θεμελιώνει.
Σχετικά με το θέμα, ο υπουργός, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Οι πιθανότητες να υπάρξει κατά την χειμερινή περίοδο σημαντική διακοπή, σε διάρκεια και σε ποσότητες, του φυσικού αερίου προς την ΕΕ είναι περισσότερο αυξημένες από ποτέ. Η περιοχή των Βαλκανίων αναμένεται να πληγεί περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή της Ευρώπης. Σημαντική διέξοδος για τις χώρες της περιοχής μας είναι η τροφοδοσία με LNG, μέσω Ελλάδας.
Η Ελλάδα αναλαμβάνει πρωτοβουλία ώστε η Ευρώπη να δημιουργήσει για πρώτη φορά έναν Μηχανισμό Αλληλεγγύης στην προμήθεια ποσοτήτων LNG κατά την πιθανή περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας. Προτείνουμε να εφαρμοστεί τώρα μια ουσιαστική και ενιαία ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική στον τομέα αυτό.
Με την πρόταση μας ζητάμε η ΕΕ να περάσει από την φάση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου των ενεργειακών κρίσεων, σε έναν κοινό Μηχανισμό Διαχείρισης Κρίσεων για την αντιμετώπιση, ως μια ενιαία πολιτική οντότητα, όπως οφείλει να είναι η Ευρώπη στην πράξη, με τη διαμόρφωση ενός διαφανούς, αποτελεσματικού μηχανισμού τροφοδοσίας με φυσικό αέριο.
Στο πλαίσιο αυτό, προτείνουμε να δημιουργηθεί, κατά την περίοδο κρίσεων εφοδιασμού με Φυσικό Αέριο, κατάλογος προμηθευτών οι οποίοι έχουν LNG προς διάθεση, καθώς και αντίστοιχος κατάλογος εθνικών αναγκών σε LNG στα Κράτη Μέλη της ΕΕ. Καλείται δε η Επιτροπή να συντονίσει τις προσπάθειες, οι οποίες θα δημιουργήσουν τα κατάλληλα οικονομικά κίνητρα και θα παρέχουν τις κατάλληλες εκείνες εγγυήσεις, περιλαμβανομένης της χρηματοδότησης, από την πλευρά της ΕΕ, ώστε οι προμηθευτές των διαθέσιμων ποσοτήτων LNG να τις κατευθύνουν προς τις χώρες της ΕΕ, που θα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη κατά τη διάρκεια πιθανής κρίσης.
Αυτή η πρωτοβουλία της Ελλάδος μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική διέξοδο για την τροφοδοσία των γειτονικών μας χωρών – και της Ελλάδας, βεβαίως – με φυσικό αέριο, αναβαθμίζοντας ταυτόχρονα την γεωπολιτική σημασία της χώρας μας».
Η ελληνική πρωτοβουλία -Πως θα λειτουργεί ο μηχανισμός
Η ελληνική πρωτοβουλία προτείνει τη δημιουργία ενός μηχανισμού, υπό την εποπτεία όλων των εμπλεκόμενων μερών, (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπρόσωποι Υπουργείων, εκπρόσωποι Ρυθμιστικών Αρχών, Διαχειριστές υποδομών, έμποροι, προμηθευτές με διαχειριστικό ρόλο και εξουσίες ως προς την διαχείριση της κρίσης), που θα επιτρέψει τον ενιαίο συντονισμό της αγοράς LNG από πλευράς Ευρώπης με στόχο να καταμερισθούν και δρομολογηθούν τα φορτία LNG προς τα Κράτη-Μέλη που τα έχουν περισσότερο ανάγκη στο ενεργειακό τους ισοζύγιο.
Ο μηχανισμός θα λειτουργεί μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας πληροφόρησης και συναλλαγής, όπου θα καταγράφονται τα φορτία LNG από πλευράς ευρωπαϊκών χωρών και προμηθευτών, οι τιμές τους και οι αντίστοιχες συναλλαγές και δρομολογήσεις φορτίων LNG προς άλλα κράτη – μέλη που τα έχουν ανάγκη.
Έτσι, μπορούν να προβλεφθούν και χρηματοδοτήσεις από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία πιστώσεων προς κράτη-μέλη, των οποίων οι εταιρείες τους έχουν υποστεί αποδεδειγμένα οικονομικές απώλειες από την πώληση φορτίων LNG σε εταιρίες άλλων κρατών-μελών. Ο προτεινόμενος μηχανισμός θα μπορεί να ενεργοποιείται ώστε να αντιμετωπίζει στην πράξη τις κρίσεις ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού, είτε αυτές είναι εκτεταμένες, είτε αφορούν σε μικρότερες ευρωπαϊκές περιφέρειες (π.χ. Βαλκάνια).
Σημειώνεται πως σε αντίστοιχη κρίση, το 2009, η Ελλάδα μπόρεσε να τροφοδοτήσει με φυσικό αέριο τη Βουλγαρία για λίγες ημέρες, γεγονός που μνημονεύεται ακόμη, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και θεωρείται κλασσικό παράδειγμα κοινοτικής αλληλεγγύης.
Ο ρόλος της Ασίας
Ένα σημαντικό πρόβλημα που υπάρχει, σύμφωνα με πληροφορίες, για την προμήθεια του LNG στην ΕΕ γενικότερα, είναι οι μεγάλες ποσότητες τις οποίες καταναλώνουν οι χώρες της Ασίας, ιδιαίτερα της ‘Απω Ανατολής, με προεξάρχουσα την Ιαπωνία. Οι ανάγκες των χωρών αυτών έχουν οδηγήσει τις τιμές του LNG σε επίπεδα πολύ υψηλότερα εκείνων του φυσικού αερίου σε ΗΠΑ και ΕΕ. Αυτό ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα ποσότητες LNG που θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμες για την ΕΕ (και φυσικά την περιοχή μας) σε περίπτωση διακοπής του ρωσικού ΦΑ, αντί να οδεύσουν προς τις αγορές της ΕΕ, να οδεύσουν, τελικά, προς τις αγορές της Ασίας. Σημειώνεται ότι οι παρούσες οικονομικές συγκυρίες και οι υφιστάμενες τιμές του LNG στην spot αγορά, στην οποία θα στραφούν τα περισσότερα κράτη-μέλη για να αναζητήσουν φορτία LNG, σε αντιδιαστολή με το ότι συνέβαινε το 2009, είναι ήδη υψηλές. Υπάρχει λοιπόν ενδεχόμενο να παρατηρηθούν και περιπτώσεις όπου, κράτη-μέλη θα βρεθούν σε πλήρες αδιέξοδο ενεργειακά από την έλλειψη ρώσικου φυσικού αερίου, σε ένα ενδεχόμενο μακράς διακοπής των παραδόσεων μέσω Ουκρανίας και ταυτόχρονα ευρωπαϊκά φορτία LNG από άλλες χώρες, κράτη-μέλη, ευρισκόμενα σε περίσσια στο ενεργειακό τους ισοζύγιο να πωλούνται στην Ασία σε καλές τιμές.
Σήμερα, η Ευρώπη εισάγει το 35%-40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο από την Ρωσία, μέσω διαφόρων αγωγών, ενώ σε μερικές περιπτώσεις Κράτη-Μέλη, όπως η Βουλγαρία για παράδειγμα, εξαρτώνται κατά 100% από το ρώσικο φυσικό αέριο. Στην Ελλάδα, το 60% του φυσικού αερίου που διακινεί η ΔΕΠΑ έρχεται μέσω της Ουκρανίας, ενώ εκτός από την Ελλάδα μέσω Ουκρανίας τροφοδοτείται με φυσικό αέριο σχεδόν η μισή Ευρώπη: Αυστρία, Ουγγαρία, η Τσεχία, Βουλγαρία, Σλοβενία, καθώς και Μαυροβούνιο, Βοσνία, Σερβία, Μολδαβία.
Οι αντίστοιχες εγκαταστάσεις εισαγωγής LNG στην υπόλοιπη Ευρώπη, ακόμη και αν επαρκούσαν για την εισαγωγή LNG με προορισμό τα Βαλκάνια, δεν θα ήταν δυνατό να χρησιμοποιηθούν για το σκοπό αυτό, καθώς δεν υπάρχουν επαρκείς διασυνδετήριοι αγωγοί μεταφοράς, οι οποίοι θα μπορούσαν να μεταφέρουν αυτές τις ποσότητες στα Βαλκάνια.
Φωτογραφία Eurokinissi
