FNews <> 23 Ιουνίου 1996: Ο θάνατος του Ανδρέα Παπανδρέου και η επόμενη μέρα

Σαν σήμερα 23 Ιουνίου πέθανε ο Ανδρέας Παπανδρέου

Ηταν 23 Ιουνίου του 1996 όταν ο ιδρυτής και ιστορικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέας Παπανδρέου, άφηνε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στην Εκάλη, έπειτα από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο, κλείνοντας ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια της ελληνικής μεταπολιτευτικής ιστορίας.

Εξέχουσα προσωπικότητα, πρωθυπουργός της Ελλάδας από το 1981 έως το 1989 και το 1993 έως το 1996, ο Ανδρέας Παπανδρέου σφράγισε με την πορεία, τους λόγους και τις πράξεις του την ιστορία της χώρας μετά την στρατιωτική χούντα και μέχρι σήμερα.

Υπήρξε ηγέτης με ευρύτατη λαϊκή αποδοχή συγκεντρώνοντας εκατομμύρια οπαδούς στις ομιλίες του, ενώ τύγχανε και ευρύτατης αποδοχής από πολλούς Ευρωπαίους και διεθνείς ηγέτες.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου με την πολιτική του, κυρίως στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1980 κατάφερε να οδηγήσει τη χώρα σε μια νέα ιστορική σελίδα αναστηλώνοντας την οικονομία, δημιουργώντας τη «μεσαία τάξη», χτίζοντας κράτος πρόνοιας και καταβάλλοντας προσπάθειες να αποκατασταθούν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας που είχαν υποστεί διώξεις, βάζοντας ένα οριστικό τέλος στη μακρά περίοδο του πολιτικού διχασμού που μάστιζε τη χώρα από τον εμφύλιο.

Η μακρά του πορεία στην πολιτική σκηνή της χώρας, βέβαια, σημαδεύτηκε και από κατηγορίες για σπατάλη δημοσίου χρήματος, εμπλοκή του στο σκάνδαλο Κοσκωτά για το οποίο βρέθηκε και ενώπιον της δικαιοσύνης, αλλά και κατηγορίες για λαϊκισμό και αθέτηση υποσχέσεων.

Εκτός από πολιτικός ηγέτης, ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν πραγματικός σταρ και απασχολούσε συνεχώς με τη κοινωνική ζωή του, ενώ η σχέση και ο γάμος του με τη Δήμητρα Λιάνη έγινε πρωτοσέλιδο στα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, αλλά και αιτία να του ασκηθεί δριμεία κριτική από μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.

Για τη σημερινή επέτειο του θανάτου του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Ο Ανδρέας Παπανδρέου ως μεγάλος ηγέτης ανήκει στην Ιστορία που διαμορφώνεται μέσα στη συλλογική συνείδηση του Έθνους, πέρα από οποιαδήποτε παραταξιακά όρια.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν ήθελε να φιλοτεχνήσει τη μνήμη του. Ηθελε να αφεθεί και μετά τον θάνατό του στην κρίση του λαού για το τι άλλαξε στον τόπο μας τα χρόνια του Ανδρέα. Τι άλλαξε στο κοινωνικό κράτος, τους δημοκρατικούς θεσμούς, την εξωτερική πολιτική και τη διεθνή θέση της χώρας.

Δική μας είναι συνεπώς η υποχρέωση να θυμόμαστε οι παλιότεροι και να μαθαίνουμε οι νεώτεροι. Οι σκληρές εμπειρίες της κρίσης που βιώνει ο ελληνικός λαός τον έχουν κάνει πολιτικά αυστηρότερο, αλλά – είμαι βέβαιος για αυτό – και ιστορικά δικαιότερο».

Πραγματική αποθέωση από «εχθρούς και φίλους» και ταυτόχρονα ένα μάθημα για όλους, αν αναλογιστείτε ότι ήταν οι ίδιες εφημερίδες , που λίγα χρόνια πριν, αναζήτησαν την πολιτική του εξόντωση με την υπόθεση Κοσκωτά αλλά και το Ειδικό Δικαστήριο…

Δευτέρα 24 Ιουνίου 1996

Η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ έγραφε «ήταν 2 και 30′ ξημερώματα χθες, Κυριακή 23 Ιουνίου 1996, όταν η Ιστορία πήρε την πένα στα χέρια της κι άρχισε να γράφει το κεφάλαιο: Ανδρέας Παπανδρέου, ετών 77. Και θα χρειασθεί πολλές σελίδες για να ιστορήσει και να αξιολογήσει το πέρασμα του μεγάλου ηγέτη, του ιδρυτή και προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Του ανθρώπου που λατρεύτηκε όσο ουδείς ίσως τις τελευταίες δεκαετίες στον τόπο μας. Του πολιτικού που σφράγισε με τις ιδέες και το έργο του τις πιο βαθιές τομές στο δημόσιο βίο της χώρας. Γι αυτό και το πλήθος που συρρέει να τον προσκυνήσει είναι μέγα, γι αυτό και το πένθος του λαού είναι μέγα».

Το ΕΘΝΟΣ ανέφερε ότι «συγκλονισμένη ξύπνησε χθες η Ελλάδα. Η σπαρακτική και συνάμα θριαμβική κραυγή «Ανδρέα ζεις, εσύ μας οδηγείς» που από τις 11 το πρωί δονούσε την ατμόσφαιρα στο κέντρο της Αθήνας, επαναλαμβανόταν ενδόμυχα ώρες νωρίτερα από τον Έβρο και την Κέρκυρα ως την Κρήτη και τη Γαύδο. Ο θάνατος του Ανδρέα Παπανδρέου ήρθε αναπάντεχα κι απρόβλεπτα όπως αναπάντεχη κι απρόβλεπτη ήταν ολόκληρη η ζωή του. Ορφανεμένοι όσοι τον λάτρεψαν, αποσβολωμένοι όσοι τον πολέμησαν».

«Ημέρες πένθους. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έκλεισε τα μάτια του στις δύο και μισή χθες ξημερώνοντας Κυριακή 23 Ιουνίου 1996 αφού πρόβαλε για μεγάλο διάστημα σκληρή αντίσταση στη δύσκολη και άνιση μάχη με τη μοίρα. Ημέρες πένθους για τον άνθρωπο που σφράγισε με την ηγετική πολιτική παρουσία του την πορεία της χώρας τα τελευταία 35 χρόνια με ιδιαίτερα επιβλητικό «παρών» την περίοδο της μεταπολίτευσης. Δυναμικός λαϊκός ηγέτης, απόλυτος κυρίαρχος στον πολιτικό χώρο που ο ίδιος δημιούργησε, ενσάρκωσε μεσσιανικά τις προσδοκίες ενός πολύ μεγάλου τμήματος του ελληνικού λαού που τον περιέβαλε πολλές φορές με τυφλή εμπιστοσύνη. Η απουσία μιας τέτοιας πολιτικής φυσιογνωμίας δημιουργεί εκ των πραγμάτων ένα τεράστιο κενό. Ο πόλεμος μεταξύ των επιγόνων του έχει ήδη αρχίσει και η λύση δεν διαγράφεται εύκολη. Το σίγουρο είναι ότι το μετά τον Α. Παπανδρέου ΠΑΣΟΚ θα είναι ένα άλλο ΠΑΣΟΚ», γράφει η ΑΥΓΗ.

Η ΝΙΚΗ : «λίγες φορές η ιστορία έχει την «ευτυχία» να αναδείξει πολιτικούς ηγέτες που βάζουν τη σφραγίδα τους στην πορεία μιας χώρας. Λίγες φορές ένα ηγέτης γνωρίζει τέτοια λατρεία από το λαό και τέτοια αναγνώριση ακόμα και από εκείνους που τον αντιμετώπισαν σαν σκληρό πολιτικό τους αντίπαλο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε νόημα και πνοή στην πολιτική. Από διαχείριση των κοινών των ανέδειξε σαν κορυφαία δημοκρατική λειτουργία που στηρίζεται σε κοινωνικούς θεσμούς που εξυπηρετεί ιδέες και αξίες που έχει στόχο να αναβαθμίσει την κοινωνία και τον πολίτη. Ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε περιεχόμενο στον πατριωτισμό, στην εθνική -πατριωτική συνείδηση. Μεγάλος ιδεολόγος και οραματιστής, ο Ανδρέας Παπανδρέου χάραξε και επέβαλε ένα καινούργιο τρόπο πολιτικής ανάλυσης και σκέψης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου χάραξε τη δική του αυτόνομη πορεία στην πολιτική ζωή της χώρας. Ήρθε πάντα σε αντίθεση με το πολιτικό κατεστημένο. Φεύγοντας όμως αφήνει στον καθένα σε όλους μας ένα κομμάτι από τη δική του ψυχή από τις ιδέες και την πίστη του για μια δίκαιη και ανθρώπινη κοινωνία».

Η ΑΥΡΙΑΝΗ σημείωνε: «όταν βγήκε από το Ωνάσειο μετά από τέσσερις μήνες στην εντατική και αφού είχε παλέψει σκληρά για τη ζωή του ολόκληρο το πανελλήνιο ανάσανε με ανακούφιση. Τώρα, είχε αρχίσει να αναρρώνει. Να προετοιμάζει τον (ενωτικό) λόγο, που ήλπιζε να εκφωνήσει ο ίδιος στο Συνέδριο του Κινήματος. Ετσι, εύχαρο και σε πολιτική εγρήγορση -όπως του άρμοζε- τον βρήκε ο θάνατος. Ξαφνικά όπως εκείνος συνήθιζε να μας ξαφνιάζει σε όλη του τη ζωή. Ο Ανδρέας Γ. Παπανδρέου εξέπνευσε. Αυτή ήταν η είδηση που κυκλοφόρησε από στόμα σε στόμα και συγκλόνισε ολόκληρο τον ελληνικό λαό – εχθρούς και φίλους – χθες τα ξημερώματα. Το ΠΑΣΟΚ πενθεί για τον ιδρυτή του και το μεγάλο πολιτικό νου που εχάθη. Ο ελληνικός λαός αναγνώρισε στο πρόσωπό του τον μεγάλο ηγέτη και τον πολιτικό του κατόρθωσε να προσεγγίσει το λαό και την εξουσία».

Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ : «ο Ανδρέας Παπανδρέου διαμόρφωσε πολιτικές, ενέπνευσε, συσπείρωσε, κινητοποίησε έναν λαό σε ένα νέο δρόμο. Εγινε ο ηγέτης της μεγάλης Αλλαγής. Η στιγμή αυτή έχει την πολιτική της πλευρά. Για το ΠΑΣΟΚ σίγουρα είναι η στιγμή σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο μνήμης, απολογισμού, σκέψεως για τις προοπτικές του Κινήματος και το Τόπου. Πρωταγωνιστής και δημιουργός της Ιστορίας. Για ένα μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού έδωσε νέα περιεχόμενα και νέα δύναμη. Σίγουρα αφήνει πίσω του ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Ισως ποτέ μην πληρωθεί αυτό το κενό».

Ο ΛΟΓΟΣ με τίτλο «Ο ηγέτης που σφράγισε μια ολόκληρη εποχή»έγραφε «μια από τις σημαντικότερες περιόδους της πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας, αυτή της μεταπολίτευσης, κλείνει με τον τερματισμό της πολιτικής καριέρας του Αρχηγού του ΠΑΣΟΚ και πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου. Και χαρακτηρίζουμε ως σημαντικότερη την περίοδο 1974-1995 επειδή είναι η πρώτη 20ετία από της ιδρύσεως του ελληνικού κράτους κατά την οποία: Εδραιώθηκε και διευρύνθηκε η δημοκρατία και ο πολιτικός βίος εξελίχθηκε ομαλότατα, χωρίς πραξικοπήματα και εκτροπές, και οι πολίτες απολαμβάνουν όλων των δικαιωμάτων όπως αυτά προσδιορίζονται και καθορίζονται από τον καταστατικό χάρτη, το Σύνταγμα. Ο πολίτης έπαψε να φοβάται τον χωροφύλακα. Σταμάτησε ο διαχωρισμός των πολιτών σε εθνικόφρονες και μιάσματα και δεν υπάρχουν πολιτικές διώξεις (φυλακίσεις, εξορίες, εκτοπισμοί). Και κυρίως: είναι η μοναδική ιστορική περίοδος κατά την οποία η χώρα, στην οποία γεννήθηκε ο πολιτισμός, η φιλοσοφία, η σκέψη και τα γράμματα, κυβερνήθηκε επί 10 χρόνια από έναν ακαδημαϊκό και πνευματικό δάσκαλο, ο οποίος έκανε πανεπιστημιακή καριέρα στα μεγαλύτερα ιδρύματα του κόσμου».

Σε πρωτοσέλιδο άρθρο της η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ :»όλοι, οπαδοί και αντίπαλοι μείναμε ορφανοί, μόνοι μας. Ζήσαμε μαζί του πολλά χρόνια καλά και άσχημα και μοιραστήκαμε χαρές, λύπες, αγωνίες και πάθη. Ήταν η κοινή ζωή μας. Το δέος μπροστά στο κενό που αφήνει ο θάνατος του Ανδρέα Παπανδρέου είναι το πρώτο συναίσθημα όλων μας. Μέχρι τώρα οπαδοί και αντίπαλοι είχαμε ένα πρόσωπο αναφοράς με τη διπλή σημασία του προσώπου: προσβλέπαμε σ αυτό και αυτό σε μας. Αναφερόμαστε σ αυτό είτε για να συμφωνήσουμε και να συμπορευθούμε είτε για να διαφωνήσουμε και να αντιταχθούμε στήνοντας έτσι τον ιστό της αγωνιστικής και γόνιμης αντιπαράθεσης που κυρίως χαρακτηρίζει το πέρασμα του Ανδρέα Παπανδρέου από τη ζωή μας».

Στο σχόλιό τους ΤΑ ΝΕΑ τόνιζαν μεταξύ άλλων ότι «στην πάνδημη αίσθηση ότι η Ελλάδα έγινε φτωχότερη αντανακλάται η γενική παραδοχή πως η δυναμική πολιτική πρόταση που ο Ανδρέας Παπανδρέου κατέθεσε στη δημόσια ζωή ουδέποτε υπήρξε στενά παραταξιακή. Και πως ο πολιτικός λόγος του εξέφρασε πόθους και ελπίδες της μεταπολεμικής και της νεώτερης γενιάς. Όπως συμβαίνει με τους αληθινά μεγάλους και λαοφιλείς. Η αποτύπωση του έργου και της ζωής του Ανδρέα Παπανδρέου μοιάζει -τούτη την ώρα- ανυπέρβλητα δύσκολη. Καθώς οι λέξεις ξαφνικά αποδεικνύονται λιγοστές και ανεπαρκείς. Και περισσότερο μιλά η σιωπή της συγκίνησης που κατέχει τις ψυχές των ανθρώπων. Με τη σφραγίδα του χαρισματικού ηγέτη να τον ακολουθεί σε όλη τη δημόσια πορεία του. Και στο μέλλον -όπως και εν ζωή- ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν θα πάψει να αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς και πηγή έμπνευσης και αγωνιστικότητας».

Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ : «η παγκόσμια συγκίνηση για τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου αποτυπώθηκε ανάγλυφα στα τηλεγραφήματα που έστειλαν πολιτικοί και θρησκευτικοί ηγέτες από όλες τις χώρες προς τον Πρόεδρο και τον πρωθυπουργό της Ελλάδας».

Ο ΑΔΕΣΜΕΥΤΟΣ ΤΥΠΟΣ ισχυρίστηκε ότι «ο Ανδρέας Παπανδρέου θα ζούσε λίγο καιρό ακόμη αν δεν είχε υποστεί τις πιέσεις του κομματικού ανταγωνισμού».

Η ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ έγραφε ότι «ο θάνατος του Ανδρέα Παπανδρέου αλλάζει δραματικά το πολιτικό σκηνικό και προκαλεί αναγκαστικές εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ που είναι πιθανότατο να οδηγήσουν σε εκλογές ανεξαρτήτως του ποιος τελικά θα διαδεχθεί στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ τον ιδρυτή του. Δύο είναι τα στοιχεία που κατά τη γενική εκτίμηση αλλάζουν δραματικά με το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου. Πρώτον, το ΠΑΣΟΚ δεν είναι πια το ίδιο και δεν μπορεί να ξαναγίνει όπως ήταν πριν. Είναι παρά την απλότητά της τόσο καθοριστική αυτή η αλλαγή, ώστε το ΠΑΣΟΚ πλέον -και όχι ο διάδοχος του Ανδρέα Παπανδρέου- οφείλει με εκλογές να αποδείξει τι ακριβώς «μετράει» στο εκλογικό σώμα χωρίς τον Ανδρέα Παπανδρέου. Δεύτερον το θέμα της διαδοχής τίθεται πλέον με πιεστικότητα και σε πλαίσιο αντιπαράθεσης που θέτει κατά γενική εκτίμηση σε δοκιμασία την αντοχή και τη συνοχή του ΠΑΣΟΚ».

Ο ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ πρόσθετε ότι «η επόμενη ημέρα του θανάτου του Α. Παπανδρέου βρίσκει το ΠΑΣΟΚ να κρέμεται σε μια κλωστή και τα παρασκήνια να έχουν πάρει ήδη φωτιά από τις διαπραγματεύσεις».

Η ζωή και ο θάνατος του μεγάλου ηγέτη μέσα από 25 εικόνες